Proefschrift
Reflect react and interact
The roles of shame, guilt and social access in adolescent aggression
- Auteur
- Evelien Broekhof
- Datum
- 04 juni 2019
- Links
- Promotie
Samenvatting
Soms kun je met het schaamrood op de kaken staan omdat je iets fout hebt gedaan of het nare schuldgevoel hebben dat je iemand pijn hebt gedaan. Dit zijn vervelende gevoelens die we liever niet ervaren. Maar schaamte en schuld vervullen een belangrijke sociale functie: ze zorgen ervoor dat we geen ongepast gedrag laten zien dat ingaat tegen de normen en waarden die gelden in voor ons belangrijke groepen (familie, vrienden, maatschappij). Deze emoties worden vaak geleerd door communicatie met anderen. Niet iedereen heeft echter evenveel toegang tot deze sociale communicatie. Adolescenten met een autisme spectrum stoornis (ASS) en adolescenten met gehoorverlies hebben bijvoorbeeld – om verschillende redenen – minder toegang tot de sociale wereld. Heeft deze verminderde toegang invloed op de ontwikkeling van schaamte en schuld? En wat is de rol van schaamte en schuld in de ontwikkeling van agressie in de adolescentie?
Uit het proefschrift van Evelien Broekhof blijkt dat adolescenten met ASS en adolescenten met gehoorverlies minder schaamte en schuld rapporteren in vergelijking met adolescenten uit de algemene populatie. Voor alle adolescenten geldt dat schuld een belangrijke rol heeft in het voorkomen van agressie, namelijk dat adolescenten minder agressief gedrag laten zien in de vorm van pesten en agressie tegenover anderen met als doel om de baas te spelen of uit plezier. Daarnaast hangt schaamte samen met meer agressie, specifiek in reactie op provocatie. Schaamte zorgt ervoor dat adolescenten terugslaan als zij worden uitgelokt, zoals wanneer er over hen wordt geroddeld of als ze worden geduwd.