Publicatie

Bekennen, Verstoppen of Opscheppen? - Onderzoek naar moraliteit bij jonge kinderen

Brenda M.S. da Silva en collega's hebben de "Moral Emotions Questionnaire" (MEQ) ontworpen en gevalideerd voor de identificatie van drie belangrijke morele emoties bij kleuters - waardoor schuld, schaamte en trots op de jongste leeftijd afzonderlijk kunnen worden gemeten.

Auteur

Brenda M. S. da Silva, Lizet Ketelaar, Guida Veiga, Yung-Ting Tsou, & Carolien Rieffe

Datum

02 maart 2022

Links

Lees het artikel in SAGE

Je gedragen als een verantwoordelijke burger

Morele emoties (zoals trots, schuld en schaamte) ontstaan wanneer mensen zich beoordeeld voelen of verwachten door anderen te worden beoordeeld. Dit worden ook wel "zelfbewuste" emoties genoemd, omdat ze vereisen dat men de normen en waarden kent van de sociale omgeving waarin men leeft, maar ook dat men in staat is tot zelfevaluatie. Dit betekent dat iemand moet herkennen of die iets "goed" of "slecht" heeft gedaan in het licht van deze normen en waarden. En als ze dat eenmaal herkennen, heeft het uiten van morele emoties door middel van gedrag (of dat nu door lichaamstaal, daden of woorden is) een belangrijke sociale functie. Als je bijvoorbeeld een regel overtreedt en je toont schuld of schaamte, kun je gemakkelijker vergeven worden. Omgekeerd, als je trots toont als je iets groots bereikt, krijg je validatie! Lang verhaal kort - morele emoties helpen je om je te gedragen als een verantwoordelijk burger in je gemeenschap of samenleving.

Sociale emoties leren

orele emoties kunnen alleen worden aangeleerd in de context van de sociale omgeving van een kind, waar ze deze kennis impliciet moeten oppikken - bijvoorbeeld door feedback of het observeren van anderen die morele emoties tonen en het bijbehorende gedrag. Maar niet iedereen ontwikkelt morele emoties op dezelfde manier en op hetzelfde moment tijdens de kindertijd. Als morele emoties te laat worden aangeleerd of in mindere mate worden ervaren, kan dit in verband worden gebracht met gedragingen als pesten, agressie, delinquentie of psychopathie later in het leven.

Om dergelijke negatieve uitkomsten te voorkomen, is het belangrijk dat we beter begrijpen hoe morele emoties zich al vroeg in het leven ontwikkelen. Idealiter willen we op een zo jong mogelijke leeftijd beginnen om dit te onderzoeken. Maar, hoe weet je of een driejarige zich schuldig voelt over het stelen van een koekje?

De Moral Emotions Questionnaire

Om dit probleem aan te pakken hebben Brenda M.S. da Silva en collega's de Moral Emotions Questionnaire (MEQ) ontworpen, een vragenlijst voor ouders/verzorgers die een betrouwbaar onderscheid kan maken tussen schaamte, schuld en trots gedrag bij zeer jonge kinderen. Elke emotie wordt weergegeven door een reeks items die verwijzen naar waarneembaar gedrag. Bijvoorbeeld: "Mijn kind verstopt zich als hij/zij iets verkeerd heeft gedaan" (schaamte), "Als mijn kind iets doet wat hij/zij niet mag, probeert hij/zij het goed te maken (bijv. sorry zeggen)" (schuld) en "Mijn kind wil dat ik kom kijken als hij/zij iets moeilijks heeft bereikt" (trots). De MEQ is gevalideerd in een studie met verzorgers van 377 kinderen tussen 2,5 en 6,5 jaar oud, waarbij hen werd gevraagd aan te geven in hoeverre elk item het gedrag van hun kind weergaf. Dit is een grote stap op weg naar een onderzoek naar hoe morele emoties zich in de loop van de tijd ontwikkelen bij verschillende groepen kinderen, en hoe individuele verschillen hierbij een rol spelen - waardoor we inzicht krijgen in kinderen die risico lopen en hen al in een vroeg stadium steun kunnen bieden.