Proefschrift

Procederende belangenorganisaties in de polder

Op 23 april verdedigde Rowie Stolk het proefschrift 'Procederende belangenorganisaties in de polder: een interdisciplinair perspectief op de toegang tot de rechter'. Het promotieonderzoek is begeleid door Ymre Schuurmans en Jerfi Uzman.

Auteur

Rowie Stolk

Datum

23 april 2024

Links

Procederende belangenorganisaties in de polder

Belangenorganisaties vormen de drijvende kracht achter veel van de meest spraakmakende rechtszaken tegen de overheid, zoals de klimaatzaak, stikstofzaken en asielopvangzaak. In dit onderzoek staat de toegang van belangenorganisaties tot de rechter centraal. Hoe ruim is deze toegang eigenlijk? En vormt deze een bedreiging voor of juist een bescherming van de democratische rechtsstaat? Het onderzoek zoekt antwoord op de vraag hoe de toegang van belangenorganisaties tot de rechter in procedures tegen de overheid kan worden gewaardeerd in termen van legitimiteit en effectiviteit. Nu procederende belangenorganisaties zich op het grensvlak bevinden tussen politiek en recht, is gekozen voor een interdisciplinaire benadering.

Uit een analyse van het bestuurs- en burgerlijk procesrecht volgt dat belangenorganisaties in beginsel zeer ruime toegang hebben tot de Nederlandse rechter, maar dat de mogelijkheden om te procederen over wet- en regelgeving beperkt zijn. Dat beperkt de effectiviteit van procederende belangenorganisaties, omdat juist algemene regels in potentie grote groepen mensen raken. Over de vraag of dit een probleem is, wordt verschillend gedacht. Om het legitimiteitsdebat te verrijken en kritisch te reflecteren op de uitgangspunten en aannames, is over de grenzen van de rechtswetenschap heen gekeken naar sociaalwetenschappelijke en rechtssociologische inzichten in de rol die belangenorganisaties spelen in het politieke besluitvormingsdebat, en in public interest litigation in de Verenigde Staten. Dat leidt tot een herwaardering van het actierecht van belangenorganisaties als een verlengstuk van de belangrijke rol die belangenorganisaties spelen in de democratische samenleving, en tegen de achtergrond van gelijke toegang tot de rechter als belangrijke democratisch-rechtsstatelijke waarde.

Financiers

Dit onderzoek was mede mogelijk dankzij een bijdrage van het Swaantje Mondt Fonds (LUF) voor een onderzoeksverblijf aan de University of California, Los Angeles (Verenigde Staten).