Boek

De Friese volkslegers tussen 1480 en 1560

Te Wapen! Oneindig vaak is deze kreet aangeheven bij dreiging van geweld, in vele landen en in tal van tijden. Dan moesten alle weerbare mannen opdraven om hun dorp, stad of gewest tegen indringers te verdedigen.

Auteur

J.A. Mol

Datum

01 november 2017

Links

Uitgeverij Verloren

Vooral in de late middeleeuwen zien we in Noordwest-Europa vrije mannen massaal als dienstplichtigen meedoen aan raids, belegeringen en ook veldslagen. Omdat ze als amateurs te boek staan heeft de militaire geschiedschrijving tot dusver nog weinig oog voor hun inzet gehad. Dit boek wil daarin verandering brengen. Het gaat over de volksweerbaarheid en volksbewapening in Friesland tussen 1480 en 1560, een tijdvak waarin met tussenpozen vaak en fel gevochten is in de Noordelijke Nederlanden. De centrale vraag is hoe de Friese boeren- en burgermilities samengesteld waren en zij zich ontwikkeld hebben. Achterliggende vraag is waarom de zelfverdediging van de Friezen uiteindelijk faalde bij hun streven om hun politieke autonomie te bewaren. Was dat uitsluitend een kwestie van militaire inferioriteit, van een niet opgewassen zijn tegen huurlingenlegers? Of, als weerbare mannen aan beide zijden werden ingezet, is hun overtal aan een van die kanten dan van invloed op de uitkomst geweest? De antwoorden blijken genuanceerd. Duidelijk wordt dat landsheren ook in de zestiende eeuw nog veel waarde hechtten aan de inzet van volkslegers. Hoofdbron voor deze studie is een omvangrijke serie monsterlijsten uit 1552 die voor zes steden en veertien Friese plattelandsdistricten overgeleverd zijn. Ze bevatten per dorp of wijk uitvoerige beschrijvingen van alle weerplichtige mannen met hun namen en uitrusting. Een editie is als omvangrijke bijlage in het boek opgenomen.

Met een editie van De Monsterlijsten van Friesland 1552 en Ameland 1558 door P.L.G. van der Meer en J.A. Mol

Boekpresentatie

Ter gelegenheid van de presentatie van deze studie wordt in Leeuwarden een middagsymposium georganiseerd op donderdag 23 november 2017 onder de titel Volksbewapening en dienstplicht. Het thema is de massale deelname van de niet-professionals, ofwel de gewone mannen, aan militaire acties. Naast de situatie in de zestiende eeuw komt daarbij ook de dienstplicht in de negentiende eeuw en de gewapende burgerij anno nu ter sprake.