Grote verschillen hoe Marokkaanse Nederlanders omgaan met lange arm Marokko
Marokkaanse Nederlanders reageren verschillend op de bemoeienis van de Marokkaanse overheid met de migrantengemeenschap in Nederland. ‘De in Marokko geboren Marokkanen zijn kritischer vanwege hun eerdere ervaringen.’ Dat concludeert Leids promovenda Merel Kahmann. Promotie 16 april.
Beeld weerloze onderdanen
Met argwaan volgen Nederlandse politici en media de manier waarop de Marokkaanse overheid de band met landgenoten in het buitenland stevig probeert aan te halen. In deze discussies doemt, aldus Kahmann, het beeld op van weerloze onderdanen. De promovenda onderzocht hoe Marokkaanse Nederlanders daadwerkelijk omgaan met deze zogenaamde lange arm van de Marokkaanse overheid.
Dubbele nationaliteit
Zo’n 10 procent van de Marokkanen leeft in het buitenland. Zij zijn belangrijk voor de Marokkaanse economie: ze sturen geld naar familie, gaan er op vakantie en kopen er huizen. De Marokkaanse overheid wil in economisch, politiek en religieus opzicht greep hebben op deze groep. Diverse instituten, zoals een ministerie voor Marokkanen in het buitenland, moeten ervoor zorgen dat transacties met het thuisland niet verloren gaan via informele circuits. De wet verbiedt dat Marokkanen in het buitenland hun Marokkaanse nationaliteit opgeven en de Raad van Schriftgeleerden voor Marokkanen in Europa stimuleert dat zij de een gematigde islam aanhangen volgens de Marokkaanse traditie.
Diverse groep respondenten
Kahmann voerde een kwalitatief onderzoek uit onder 48 Marokkaanse Nederlanders. De groep was divers en bestond zowel uit respondenten die in Marokko zijn geboren (waarvan een deel in de stad was opgegroeid en een deel op het platteland) en ze sprak met in Nederland geboren Marokkanen. De groep was eveneens divers wat betreft verdeling man-vrouw en opleidings- en inkomensniveau.
Politiek en islam
Haar conclusie: Marokkaanse Nederlanders handelen al naar gelang hun persoonlijke behoeften. Ze vinden het dikwijls prima om hun geldzaken via Marokkaanse banken te regelen als dat in hun eigen belang is. De overheidsbemoeienis met religie ligt gevoeliger. Velen volgen wel de Marokkaanse islamitische traditie, maar willen geen bemoeienis met hun moskee in Nederland en de keuze voor de imam. Kahmann: ‘Politiek en islam zijn in Marokko nauw met elkaar verweven. Dat willen Marokkanen in Nederland liever scheiden. Daarom accepteren ze ook niet klakkeloos financiële ondersteuning van de Marokkaanse overheid van hun moskee.’
In Marokko geboren Marokkanen kritischer
Er blijken grote verschillen te bestaan hoe de lange arm ervaren wordt. Kahmann: ‘De in Marokko geboren Marokkanen zijn doorgaans kritischer over deze inmenging vanwege hun ervaringen in het thuisland. Wanneer respondenten zich bewust zijn van schending van mensenrechten, kan het voor hen onvoorstelbaar zijn dat sommige Marokkaanse Nederlanders persoonlijke relaties met Marokkaanse autoriteiten aangaan. Zij vinden dat hun landgenoten de Marokkaanse overheid in de kaart spelen door zich te laten fêteren tijdens feestelijke bijeenkomsten van Marokkaanse ambtenaren.’
Ook de Nederlandse Adviesraad voor de Marokkaanse gemeenschap in het Buitenland, een adviesorgaan van de Marokkaanse overheid waar Nederlandse Marokkanen zitting in hebben, roept verdeelde reacties op: Kahmann: ‘Sommigen juichen het toe dat migranten zo een stem krijgen, anderen zien het als een vazal van de overheid om te infiltreren in de gemeenschap in Nederland.’
(15 april 2014 - LvP)