Sociale en geesteswetenschappen willen maatschappelijke uitdagingen Europa te lijf
Wat zijn belangrijke thema’s in de sociale en geesteswetenschappen die het verdienen om door de EU te worden gefinancierd? Dat was de vraag waarover decanen van 21 Europese onderzoeksuniversiteiten, verenigd in de LERU, zich op 20 en 21 maart in Leiden bogen.
Leden van de LERU
De decanen die samenkwamen in het Paviljoen in de tuin van Museum Volkenkunde, waren allen afkomstig van een universiteit uit de League of European Research Universities (LERU). In de LERU werken de beste universiteiten van Europa samen om een flinke vuist te kunnen maken ter bevordering van het universitair onderzoek. Aanleiding voor de bijeenkomst was het nieuwe concept-onderzoekssubsidieprogramma van de EU Horizon 2020. Dat is met een verwacht budget van 70 miljard euro het grootste subsidieprogramma voor onderzoek ter wereld. Voor Nederland kan Horizon 2020 een jaarlijks onderzoeksbudget van 700 à 800 miljoen euro opleveren. Ter vergelijking: de door NWO verzorgde tweede geldstroom is kleiner dan 400 miljoen euro per jaar.
Sociale en geestenwetenschappen geen eigen budget
In Horizon 2020 is er financiële ruimte voor de sociale en geesteswetenschappen (SSH, de Social Sciences and Humanities) gecreëerd via de European Research Council (ERC), maar in de zogeheten societal challenges was er geen apart budget voorzien. Velen in Europa klaagden hierover, maar de LERU zag het vooral als een uitdaging en wilde er iets aan doen. Wim van den Doel, decaan van de faculteit Geesteswetenschappen en voorzitter van het SSH-cluster van de LERU, schetst in een stuk dat namens de LERU naar de EU werd gestuurd, het grote belang van SSH voor de Europese samenleving en voor het onderzoek in het kader van de societal challenges. Daarin onderstreept hij ook het belang van de ERC en het Marie Curie-programma voor SSH: die programma’s moeten immers het excellente onderzoek in Europa financieren.
Succesvolle lobby
De LERU had succes. Het grote belang van SSH voor de Europese samenleving werd erkend, onder anderen door de Directeur-Generaal voor Research and Innovation van de Europese Commissie, Robert-Jan Smits, tijdens een bijeenkomst van het Europese parlement. Hij nodigde de LERU vervolgens uit een verdere bijdrage te leveren aan de versterking van de positie van SSH op de Europese onderzoeksagenda. De SSH-decanen van de LERU hebben deze handschoen opgenomen en schrijven nu aparte notities over de vraag hoe SSH-onderzoek aan elke door de EU geïdentificeerde maatschappelijke uitdaging een bijdrage kan leveren. De eerste van deze notities is al verschenen. Over de andere notities vergaderden de decanen op 20 en 21 maart in Leiden.
Constructieve sfeer
Wat opvalt in de bijeenkomsten van de LERU-decanen is de constructieve sfeer’, aldus Van den Doel na afloop. ‘Iedereen wil voor de sociale en geesteswetenschappen op een innovatieve manier een plaats op de Europese onderzoeksagenda veroveren, zelfbewust en gericht op het benutten van kansen. Iedereen vertegenwoordigt ook een topinstelling en kan daardoor de kennis en kunde van topwetenschappers inbrengen. Dat zorgt ervoor dat je in korte tijd veel kunt bereiken.’
(22 maart 2013/Wim van den Doel/CH)
De zes societal challenges in Horizon 2020 zijn:
- Climate action, resource efficiency and raw materials
- Secure, clean and efficient energy
- Food security, sustainable agriculture, marine and maritime research and the bio-economy
- Health, demographic change and wellbeing
- Inclusive, innovative and secure societies
- Smart, green and integrated transport