Koningin Beatrix schrijft geschiedenis
Prettig dat het nu gebeurt, vindt hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis Henk te Velde. Nu werkt de abdicatie van koningin Beatrix als aankondiging voor de viering van 200 jaar koninkrijk in 2013. Te Velde is lid van het Nationaal Comité 200 jaar koninkrijk: ‘Door haar troonsafstand 30 april 2013 benadrukt de koningin dit historische moment.’ Zo schrijft ze mee aan de geschiedenis van de Oranjes.
Gokje
200 jaar koninkrijk was precies de reden waarom Te Velde 8 januari 2011 in het Nederlands Dagblad een gokje waagde: ‘Beatrix treedt in 2013 af.’ Historicus Te Velde is zich bewust van dit unieke jaar voor de troonsopvolging: ‘Bovendien wordt Beatrix 75 jaar. De beurt is aan de volgende generatie, zoals ze in haar toespraak zei.’ Op 30 april wordt de kroonprins onze koning Willem-Alexander. Dat heeft Te Velde verrast: ‘Koning Willem-Alexander, dat zegt toch iets. Géén koning Willem IV, wat je ook al hoorde. Maar het past in de lijn van Willem-Alexander om een eigen identiteit te verwerven.’
Duokoningschap
Koningin Máxima, dat past ook bij het koningschap van Willem-Alexander. Te Velde spreekt van een ‘duokoningschap’. Waar Bernhard en Claus nog als prins-gemaal door het leven gingen, maakt Máxima haar opwachting als koningin. Te Velde: 'Genderpatronen blijven zichtbaar meespelen. Het was geen optie voor ons staatshoofd om op staatsbezoek haar man als koning voor te stellen.’ Voor Máxima ziet Te Velde juist een kans. ‘Al ligt het koningshuis politiek best gevoelig in Nederland, toch is koningin Máxima makkelijk voorstelbaar. En het past ook goed bij het internationale verwachtingspatroon. Máxima heeft zo op het tweede plan toch de vrijheid om zich met serieuze zaken bezig te houden, zoals de kleine leningen voor startende ondernemers in ontwikkelingslanden. Dat past goed bij haar rol.’
Touché
Dat koningin Beatrix afstand doet van de troon, doet Te Velde toch wel iets: ‘In zekere zin, niet per se vanwege het oranjegevoel, maar meer hoe een mensenleven zich ontvouwt. Bij de vorige troonswisseling in 1980 was ik 21, die nam ik gewoon voor kennisgeving aan. Maar nu is de geschiedenis van Oranje deel geworden van mijn eigen leven. Dan maakt het meer los, omdat je Oranje kunt verbinden met je eigen herinneringen.’
Oranje is iets eigenaardigs
Te Velde is de historicus van het Nationaal Comité 200 jaar koninkrijk. Voor de wetenschapper betekent deze mijlpaal meer dan 200 jaar monarchie vieren. 'We zijn een periode ingelijfd geweest bij het Franse keizerrijk onder Napoleon. Na de onafhankelijkheid in 1813 kregen we een nieuwe grondwet en een heel nieuw staatsbestel met een Eerste en Tweede Kamer. Onze band met Oranje is niet vanzelfsprekend, Oranje is iets eigenaardigs. Op de meest onverwachte momenten in de Nederlandse geschiedenis duikt Oranje op.’ Daarover geeft Te Velde binnenkort aan zijn studenten een hoorcollege: ‘Orangisme van het volk’.
Oranje en de Universiteit Leiden
De geschiedenis van de Oranjes loopt voor een deel parallel met die van de Universiteit Leiden. Het mag misschien wel traditie heten dat de universiteit de troonopvolger tot haar studenten mag rekenen. Dat geldt voor prinses Juliana, prinses Beatrix en prins Willem-Alexander. Aan koningin Beatrix verleende de universiteit in 2005 een eredoctoraat, vanwege de manier waarop zij het belang van vrijheid voor mensen aan de orde heeft gesteld en de verantwoordelijkheid die vrijheid met zich meebrengt.
(29 januari 2013/ MvG)