Wat sojasaus ons kan leren over de geschiedenis van Zuid-Korea
‘Drie boeken gepubliceerd binnen een jaar – dat gebeurt maar één keer in je leven!’ Zo reageerde Katarzyna Cwiertka, hoogleraar Moderne Japanstudies, Universiteit Leiden, bij de verschijning van Cuisine, Colonialism and Cold War, het tweede van haar drie nieuwe boeken. Aan de hand van voedsel schetst het boek een beeld van de kolonisatie van Korea door Japan.
Voedsel als academisch onderwerp
‘Ik ben altijd al met het onderwerp eten bezig geweest, zelfs mijn masterscriptie uit 1990 gaat over voedsel aan het Japanse keizerlijke hof. Toen waren dit soort onderwerpen heel uitzondelijk. In die tijd zag men voedsel niet als wetenschappelijk relevant, maar tegenwoordig is dat zeker niet meer het geval’. Zo bieden de universiteiten van New York en Adelaide nu masteropleidingen Food Studies. Cwiertka legt uit: ‘Eetcultuur kan ons veel kennis verschaffen over een cultuur van een land. Het gaat dus veel verder dan ingredienten, recepten en tafelmanieren. Via voedsel leren we veel over geschiedenis en identiteit, maar ook over economie, politiek, en internationale relaties.’ Volgend jaar doceert Cwiertka in de bacheloropleiding International Studies, en voedsel komt in haar colleges zeker aan bod.
De rol van sojasaus in colonisatie
In Cuisine, Colonialism and Cold War schrijft Cwiertka over een heel alledaags product uit de Koreaanse keuken – sojasaus. De industrialisatie van de productie van sojasaus – de ‘ziel’ van de Koreaanse keuken - geeft een direct beeld van hoe de Japanse kolonisatie (1910-1945) zelfs tot in de Koreaanse keuken doordrong. Sojasaus werd oorspronkelijk thuis gemaakt. Elke familie had een eigen recept, overgeleverd van generatie op generatie. Maar met de industrialisatie van de productie in de 20e eeuw gingen deze verschillen verloren. Belangrijker nog, de productiemethoden waren niet traditioneel Koreaans, maar Japanse methoden die werden geïntroduceerd tijdens de koloniale periode. De meeste Koreanen weten niet eens dat de sojasaus die ze dagelijks gebruiken iets te maken heeft met het Japanse kolonialisme. Cwiertka: ‘Als we de implicaties van de industrialisatie van de productie van sojasaus voor de gewone man in Korea begrijpen, helpt dit ons de vérgaande, al lang bestaande en onvoorziene consequenties van het Japanse koloniale bewind beter te doorgronden.’
Verpakking en afval
Wat Cwiertka boeit is dat je iets ogenschijnlijk kleins en alledaags kunt nemen, zoals wat men als onbijt eet, en vanuit die invalshoek brede, grootschalige processen zoals kolonialisme en industrialisatie kunt bestuderen. Cwiertka is hoogleraar Modern Japan Studies, maar haar onderzoeksgebied omvat de hele regio van Oost-Azië. Haar hoofdthema is altijd voedsel gebleven. En voor de toekomst wil ze daarmee verder, maar dan in de richting van verpakkingen en afval. ‘Wat we weggooien en op welke manier we hiermee omgaan kan ons zoveel leren over een samenleving, en hoe die verandert in de loop der jaren. Het wordt vast heel boeiend!’
(14 december 2012 / MLH)
Cusine, Colonialism and Cold War. Food in the Twentieth Century Korea
Uitgever: Reaktion Books Ltd., Londen
Hardback, geïllustreerd
ISBN: 978 1 78023 025 2