De migrant is een individu
Wat eerst de oplossing was, is nu het probleem. Migrantengroepen die banden onderhouden met het land van herkomst. Historica Nadia Bouras onderzocht 50 jaar betrokkenheid van Marokkanen met hun moederland. ‘De migrant zien als individu’, bepleit ze. Promotie 27 november.
Drie spelers: overheid, organisatie en migrant
Bouras bestudeerde de ontwikkeling in Marokko en in het Nederlandse beleid tussen 1960 en 2010, en de verandering van het leven van migranten zelf in die periode. Migrantengroepen kregen in de jaren zeventig subsidie van de Nederlandse overheid voor hun eigen organisaties, hun tradities, rituelen en feesten. De Nederlandse overheid moedigde het aan om banden te onderhouden met het land van herkomst, waarnaar ze weer zouden terugkeren. Die eigen identiteit en cultuur bleek in de jaren negentig geen oplossing meer voor maatschappelijke achterstand of een springplank voor integratie. Integendeel, de eigen identiteit werd beschouwd als oorzaak voor die achterstand en dus het probleem van de mislukte multiculturele samenleving.
Rijk en arm, man en vrouw
Voor haar onderzoek nam Bouras niet alleen de politieke situatie van toen mee, maar ook de visie van nu op de band van migranten met Marokko. Maar dan zonder zich te laten gijzelen door het huidige debat, waarin de verbondenheid met het herkomstland sterk geproblematiseerd wordt. Ze besteedde ook aandacht aan klassenverschillen. Zo is bijvoorbeeld banden onderhouden met het herkomstland een dure aangelegenheid; migranten met een kleine portemonnee zijn minder vaak in staat om naar Marokko af te reizen of om regelmatig geld te sturen. Ook zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen in interesse voor Marokko. Vrouwen komen vanuit een achterstandssituatie en richten ze zich op een beter leven in Nederland. Daar maken ze een inhaalslag die hen zichtbaarder maakt in de samenleving. Mannen die hun baan verloren tijdens de massawerkloosheid van de jaren tachtig proberen hun statusverlies te compenseren door zich te richten op Marokko of de eigen organisaties.
Verantwoordelijkheid afschuiven
Sinds de jaren negentig worden banden met het land van herkomst en de eigen cultuur niet meer aangemoedigd, maar bestreden. ‘Een probleem maken van banden maakt het mogelijk om de verantwoordelijkheid af te schuiven’, gaat Bouras dieper op de kwestie in. ‘Want banden onderhouden is immers een keuze van migranten. Als de integratie als gevolg daarvan faalt, is dat dus eveneens een keuze. De Nederlandse overheid of de samenleving hoeft in dat geval niets te doen: het zijn de migranten zelf die hun best moeten doen om te integreren, en wel door de banden met het land van herkomst te verbreken.’
Met de kennis van nu
Bouras zou willen zeggen tegen migranten dat ze zich niets moeten aantrekken van het verhitte politieke debat. Politici echter zouden zich de geschiedenis wel wat meer kunnen aantrekken, bijvoorbeeld om een visie te ontwikkelen over een lange termijn. En tegen migrantenorganisaties zou Bouras willen roepen: ‘Hou op met dat groepsdenken. Dat is niet meer van deze tijd en bovendien schiet het zijn doel voorbij. Want dan ligt het toch weer aan de cultuur, terwijl er grote verschillen zijn binnen migrantengroepen. Het gaat om het individu.
(20 november 2012/ MvG)
Promotie Nadia Bouras
'Het Land van Herkomst, Perspectieven op verbondenheid met Marokko, 1960-2010'
Promotor:
Marlou Schrover
Datum: dinsdag 27 november 2012
Aanvang: 13:45 uur
Faculteit: Geesteswetenschappen
Locatie: Academiegebouw, Rapenburg 73, 2311 GJ Leiden