Alumna Els van Eijck van Heslinga houdt lezing over zeemansbrieven
‘Denkt Gij dat ik Vanden Wint Kan Leeven’, schrijft een Rotterdamse zeemansvrouw in 1799 aan haar man op zee. Hij heeft al te lang niks van zich heeft laten horen, en kennelijk ook geen huishoudgeld gestuurd. Alumna Els van Eijck van Heslinga houdt op 20 september de lezing ‘Brieven aan geliefden op zee’.
Veel schepen buitgemaakt
De Engelsen en de Hollanders hebben elkaar in de 16 e eeuw in vijftien zeeslagen gedurende vier ‘Engelse oorlogen’ flink op hun donder gegeven. Hoewel de Hollanders over het geheel genomen wat sterker waren en meer slagen wonnen, werden ook aan Hollandse kant zware verliezen geleden. Ook in de vorm van honderden buitgemaakte oorlogs- en handelsschepen die door de Engelsen werden afgesleept naar hun eigen havens. Ook eerder en later was het vaak hommeles tussen Holland en Engeland; in totaal maakten Engelse Kaapvaarders de Hollanders tienduizenden schepen afhandig. (Omgekeerd gebeurde overigens precies hetzelfde.)
Rechtmatigheid van het verwerven van buit
Aangezien de Engelsen voor de rechtbank de rechtmatigheid van het verwerven van de buit (in een oorlogssituatie) moesten aantonen, stelden ze alle paperassen die ze aan boord aantroffen veilig, ook de persoonlijke post die de Nederlandse zeevarenden en kooplieden hadden ontvangen. Al dat papier is eeuwenlang, tot op de dag van vandaag bewaard gebleven. Aanvankelijk in de kelders en op de zolders van het High Court of Admiralty in Londen, later bij The National Archives, eveneens in Londen. Pas in de jaren tachtig ontdekten Nederlandse onderzoekers dat er in het Britse nationaal archief 38.000 Nederlandse documenten bevonden, waaronder 4000 persoonlijke brieven aan de zeevarenden.
Digitaliseringsproject van Koninklijke Bibliotheek
In 2004 startte de Koninklijke Bibliotheek het project Sailing Letters met als doel een deel van het Nederlandse materaal in Londense archief digitaal beschikbaar te maken. Het ging om 1120 dozen met daarin 4000 documenten. Waaronder dus vele brieven van echtgenotes en geliefden aan hun zeevarende mannen. Het materiaal is vrijwel geheel bekeken en wat interessant bleek, is gedigitaliseerd. Hiermee is het project van de Koninklijke Bibliotheek beëindigd. De database met het materiaal is te raadplegen op de site van het Nationaal Archief.
Leids onderzoek aan de brieven
Ook Leidse wetenschappers bestudeerden de brieven. Dat resulteerde onder meer in het boek met dvd De voortvarende zeemansvrouw. Openhartige brieven aan geliefden op zee, van de hand van dr. Marijke van der Wal.
Student, medewerker en directeur
Dr. Els van Eijck van Heslinga studeerde Zeegeschiedenis aan de Universiteit Leiden en was er ook wetenschappelijk medewerker. Later van 2004 tot 2007 kwam ze terug bij de Universiteit Leiden als algemeen directeur in het Bestuursbureau. Momenteel is ze programmamanager internationaal e-Depot bij de Koninklijke Bibliotheek.
De lezing ‘Brieven aan geliefden op zee’ is een initiatief van de Stichting Historische Haven Leiden en buurtvereniging De Put in de Oude Morsch en is ondereel van het programma van de 3 October-viering. De lezing duurt ongeveer 45 minuten, aansluitend is er gelegenheid om met een kop koffie vragen te stellen aan de spreker.
‘Brieven aan geliefden op zee’
Door dr. Els van Eijck Van Heslinga 20 september, 20.00 uur
Wachthuisje naast de Morspoort, ingang aan de parkzijde
Toegang gratis, wel graag
aanmelden