Belaagd en belegerd door de eeuwen heen
Leiden viert op 3 oktober dat Spaanse belegeraars in 1574 werden verjaagd. Vanwege de 125e officiële viering is Belaagd & Belegerd verschenen, een rijk geïllustreerd boek over historische belegeringen. En over de verhalen, kunstwerken en volksfeesten die eruit voortkwamen. De bijdragen zijn van diverse historici die een band met de Universiteit Leiden hebben.
Mythevorming
Leids hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis Judith Pollmann beschrijft hoe de verhalen over Leidens Ontzet steeds mooier werden gemaakt en aangepast. Zo overleed een derde van de Leidse bevolking aan de pest, maar in de geschiedschrijving werd hongersnood tot belangrijkste oorzaak gemaakt. Want dat versterkte de mythe dat de Leidse bevolking eendrachtig had geleden: jong, oud, arm, rijk, niemand had te eten.
Val versus verovering
Erik-Jan Zürcher, hoogleraar Turkse taal en cultuur in Leiden, belicht de verovering van Constantinopel in 1453, die het einde van het Byzantijnse Rijk inluidde. ‘Wij’ spreken van de val van de stad, terwijl schoolkinderen in Turkije over de ‘Verovering van Istanboel’ leren. Het geeft aan hoe er op verschillende manieren tegen dezelfde historische gebeurtenis wordt aangekeken. Hoe de symbolische waarde verschilt. De viering van de verovering is overigens pas iets van de laatste 50 jaar, en lijkt grotendeels ingegeven door politieke strijd en nationalistische sentimenten in het moderne Turkije.
Overzeese conflicten
De Leidse sinoloog, antropoloog en historicus Leonard Blussé besteedt aandacht aan heldhaftige krijgsverhalen die niet meer passen bij de hedendaagse afwijzende houding ten opzichte van ons koloniale verleden. Terwijl er nog veel uit valt te leren over menselijke moed en zwakheden. Blussé geeft gedetailleerde reconstructies van de belegeringen van VOC-vestingen op Java in de 17e eeuw en concludeert dat de nu zo omstreden Jan Pieterszoon Coen als strateeg en vastberaden leider zeker zijn standbeeld verdient.
Kunstwerken
Het Beleg van Leningrad brak trieste records, vertelt Carla Musterd, emeritus hoogleraar Russische geschiedenis. Met 872 dagen was het de langste belegering uit de moderne geschiedenis. Nooit eerder werd een stad met zo veel inwoners belegerd, en nooit eerder vielen er zo veel slachtoffers tijdens een belegering. Maar die zwarte bladzij in de Russische geschiedenis leverde ook kunstwerken van iconische waarde op, zoals de Leningradsymfonie van Dmitri Sjostakovitsj.
Olifanten en een paard
Nog veel meer belegeringsgeschiedenissen passeren de revue in dit boek. Over de Turken die aan de poorten van Wenen stonden en slechts met grote moeite verslagen werden. Over Parijzenaren die in 1870 de olifanten uit de dierentuin opaten. Over de inwoners van Sarajevo, die het risico liepen door sluipschutters te worden doodgeschoten als ze zich op straat waagden. En natuurlijk het bekendste verhaal van allemaal, over het paard van Troje.
Herman Amersfoort, Hans Blom, Dennis Bos en Gijsbert van Es (red.)
Belaagd & Belegerd
Uitgeverij Balans
ISBN: 9460033539
€ 34,95
Met bijdragen van
- Tobias van Gent: Belegeren als krijgskunst
- Henk Singor: Troje
- Fik Meijer: Carthago
- Piet Leupen: Jeruzalem
- Erik-Jan Zürcher: Istanboel
- Judith Pollmann: Leiden
- Leonard Blussé: Batavia
- Nicolette Mout: Wenen
- Bart Funnekotter: Yorktown
- Dennis Bos: Parijs
- Henk Wesseling: Verdun
- Carla Musterd: Leningrad
- Krijn Thijs: Berlijn
- Yaël Vinckx: Sarajevo
- Abdelkader Benali: Beiroet
(23 september 2011)