Laat de robot een handje helpen in de apotheek (het is nog duurzamer ook)
Kan een robot helpen bij het bereiden van kankermedicatie in de ziekenhuisapotheek? Dat onderzocht ziekenhuisapotheker Tjerk Geersing tijdens zijn promotieonderzoek. Hij vergeleek handmatige en geautomatiseerde bereidingen op kwaliteit, efficiëntie en veiligheid. Hij promoveerde op 19 maart.
In de ziekenhuisapotheek van het OLVG waren ze in 2017 de eerste in de Benelux met een hypermoderne robot die medicijnen kan bereiden. Ziekenhuisapotheker Tjerk Geersing besloot voor zijn promotieonderzoek deze ‘nieuwe collega’ aan een evaluatie te onderwerpen. Hoe goed is hij nou eigenlijk in het bereiden van chemomedicatie, die verpleegkundigen elders in het ziekenhuis of bij patiënten thuis toedienen?
Chemomedicatie is schadelijk en moet in de ziekenhuisapotheek worden bereid om medewerkers hiertegen te beschermen, in speciaal daarvoor ingerichte schone ruimten. ‘Omdat het medicijn direct in de bloedbaan wordt toegediend, wil je écht geen ziekteverwekkers in je medicijn hebben, zeker niet bij kankerpatiënten. Dus de bereiding van chemomedicatie moet steriel zijn,’ legt Geersing uit. Een robot kan dat net zo goed – of misschien zelfs beter.
De robot is nauwkeurig en efficiënt…
Geersing en zijn collega’s richtten zich in het onderzoek op drie aspecten: productkwaliteit, tijd- en kostenefficiëntie en veiligheid. De APOTECAchemo-robot scoorde goed: de bereidingen waren net zo nauwkeurig en van dezelfde kwaliteit als bij handmatige bereiding.
Hoewel de robot er iets langer over doet, bespaart hij uiteindelijk tijd door de geautomatiseerde workflow. Bovendien is er minder personeel nodig. Geersing: ‘Wij berekenden dat we, met een combinatie van handmatige en robotbereiding, per medewerker twee keer zoveel kunnen produceren, terwijl de directe arbeidskosten 2,5 keer lager uitvallen.’
Goedkoper, minder fouten en ook nog goed voor het milieu
Naast een tijdsefficiënte collega maakt de robot het bereiden van medicijnen ook nog ietsje duurzamer. ‘De robot gebruikt medicijnflacons slimmer, waardoor er minder medicijn wordt verspild. Geersing rekende uit dit per geneesmiddel gemiddeld zo’n 45.000 euro per jaar kan besparen. Ook is er minder kans op fouten, omdat het proces geautomatiseerd is.’ Daarnaast is er minder beschermende kleding nodig, omdat minder mensen direct met de bereiding bezig zijn.
We moeten de regelgeving aanpassen
Voor de bereiding van medicijnen gelden strenge eisen en richtlijnen, waarop de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) handhaaft. ‘De richtlijn voor handmatige bereidingen sluiten niet aan bij de mogelijkheden van robotisering. De kans op fouten en besmetting is bij robots veel kleiner.’ Met een expert-groep werkt Geersing aan een aanvulling op de bestaande richtlijnen.
Een toekomst mét robots
Gaat de robot alle handmatige bereidingen in de ziekenhuisapotheek overnemen? Nee, zegt Geersing. ‘Kleine volumes, stroperige vloeistoffen en complexe bereidingen vereisen nog steeds handmatig werk. Ook blijft er altijd een medewerker nodig om materialen in en uit de robot te laden.’
Toch ziet Geersing een toekomst voor zich waarin elke ziekenhuisapotheek een bereidingsrobot heeft. ‘Als het zo doorgaat, moet straks één op de vier mensen in Nederland in de zorg werken, en met deze robot kunnen we de groeiende zorgvraag beter opvangen.’
Promotie
Tjerk Geersing promoveerde op 19 maart op zijn proefschrift Robotic reconstitution of cytostatic drugs and monoclonal antibodies: transforming aseptic drug compounding in hospital pharmacies. Zijn promotoren zijn Catherijne Knibbe, Mirjam Crul en Eric Franssen.