Wat maakt een ouder zorgzaam? De biologie achter opvoeden
Pedagogische wetenschappen beeld: Unsplash
Wat gebeurt er in ons lichaam als we voor kinderen zorgen? En waarom is de een zorgzamer dan de ander? Deze vragen wil hoogleraar Opvoeding en Ontwikkeling Peter Bos met zijn onderzoek beantwoorden om daarmee uiteindelijk ouders te helpen bij hun zware opvoedingstaak.
‘Kinderen hebben knetterveel zorg nodig’, zegt Peter Bos. En die zorg hebben wij vooral neergelegd bij de ouders. Niet logisch vindt de hoogleraar als je naar onze evolutie kijkt. Vroeger werd de zorg voor kinderen namelijk veel meer verdeeld over een gemeenschap. Het is een te zware taak om met z’n tweeën te doen, stelt Bos die op 31 maart zijn oratie houdt.
Veel ouders ervaren dan ook stress door de hoge verwachtingen van het ouderschap en de druk om daarnaast te werken. ‘Een beetje stress is prima, maar door langdurige stress kan je kinderen niet de zorg bieden die ze nodig hebben.’
Het effect van stress op zorg
Bos onderzoekt de biologische kant van zorgrelaties. ‘Wat maakt de een zorgzamer dan de ander? Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen? Welke neurale en hormonale mechanismen spelen een rol bij zorg? En wat is het effect van stress op deze mechanismen?’
Om die vragen te beantwoorden, bestudeert de hoogleraar onder andere oxytocine, ook wel bekend als het knuffelhormoon. ‘Oxytocine is direct betrokken bij allerlei dingen die belangrijk zijn voor goede zorg. Bij moeders helpt het de borstvoeding op gang te komen. En zowel bij mannen als vrouwen versterkt het de gevoeligheid voor sociale signalen, wat een link heeft met empathisch gedrag.’
Onderzoek van Bos’ zijn team en onderzoekers van UMC Utrecht liet zien dat mensen die een verhoogde gevoeligheid hebben voor oxytocine, empathischer reageren op kinderen in moeilijke situaties. In volgend onderzoek wil hij kijken wat het effect van oxytocine is op het zorggedrag van ouders. Daarvoor observeren onderzoekers bij ouders thuis hoe zij signalen van hun kind oppikken en hoe zij inspelen op de behoefte van hun kind.
Bewustzijn voor ouders
Het fundamentele onderzoek van Bos helpt ouders om beter te begrijpen wat er in hun lichaam gebeurt, hoe stress opvoeding kan beïnvloeden en waar verschillen tussen mensen vandaan komen. ‘Ik merk dat veel ouders dit heel interessant vinden’, zegt Bos. ‘Iedereen wil een goede ouder zijn. Waarom lukt dit mij dan niet vragen ouders zich soms af. Onderzoek kan ouders helpen om hun eigen reacties beter te begrijpen en daarmee om te gaan. Dan kunnen ze uiteindelijk zichzelf en hun kinderen beter helpen.’