Joanne van der Leun voorzitter nieuwe commissies kennisveiligheid, fossiel
De Universiteit Leiden stelt twee commissies in die zich richten op zaken die veel aandacht krijgen binnen de eigen gemeenschap en de samenleving. Het gaat om de Commissies Kennisveiligheid en de Commissie Samenwerking fossiele industrie. Oud-decaan Joanne van der Leun zal beide commissies voorzitten.
De afgelopen jaren is er veel te doen geweest over onze banden met de fossiele industrie en samenwerkingen met internationale kennisinstellingen. Dit leidde onder meer tot verschillende demonstraties en protestacties. Beide nieuwe commissies zijn ontstaan uit de wens om zorgvuldiger afwegingen te maken voordat onze universiteit nieuwe samenwerkingsverbanden aangaat.
Zowel de Commissie Kennisveiligheid als de Commissie Samenwerking fossiele industrie zijn officieel op 1 maart van dit jaar van start gegaan. Dat Van der Leun, hoogleraar criminologie en oud-decaan van de faculteit der Rechtsgeleerdheid, beide commissies gaat voorzitten is een bewuste keuze. Zij werd in 2024 al benoemd tot voorzitter van de tijdelijke 'Commissie toetsing ethische aspecten in samenwerkingen', die onlangs haar advies met het college van bestuur deelde.
Dit advies bestaat uit twee delen: In het eerste deel brengt de commissie advies uit over hoe we in de toekomst deze toetsing uit kunnen voeren. Dit is een generieke werkwijze. Het tweede deel is een advies over hoe we onze huidige institutionele samenwerkingen in ernstige conflictgebieden kunnen evalueren, te beginnen met Israël-Palestina. De universiteit streeft naar een eenduidige en samenhangende aanpak die deels nog vorm gaat krijgen, en waar Van der Leun een rol in zal spelen. Het college van bestuur bespreekt het advies in april met de Universiteitsraad.
Kennisveiligheid
Vanaf 1 maart 2025 moet bij elke nieuwe internationale samenwerking vooraf een kennisveiligheidscheck plaatsvinden. Hiervoor hanteren de universiteit en het LUMC een nieuw kennisveiligheidsbeleid. Dit beleid beschrijft de uitgangspunten om de ongewenste overdracht van gevoelige kennis en technologie bij internationale samenwerking te voorkomen. Bij elke samenwerking worden de kansen afgewogen tegen de potentiële risico’s. Bij twijfel over een samenwerking kan de afweging worden voorgelegd aan de commissie, die een bindende uitspraak zal doen. Voor een geleidelijke start van de commissie is afgesproken dat de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen per 1 juni haar casussen aan de centrale commissie voor zal leggen. Tot deze datum is de facultaire commissie nog actief.
Fossiele industrie
Met ingang van 1 maart moeten nieuwe samenwerkingsinitiatieven met de fossiele industrie worden aangemeld bij het Adviespunt Samenwerking fossiele industrie voor toetsing. Indien het gaat om een bedrijf dat zich niet houdt aan het Klimaatakkoord van Parijs, zal de Commissie Samenwerking fossiele industrie de samenwerking gaan beoordelen op ethische aspecten.
Ook voorzitter Toetsingscommissie Donaties
Naast het voorzitterschap van bovengenoemde commissies start Joanne van der Leun per 1 maart ook als voorzitter van de Toetsingscommissie Donaties bij het Leids Universitair Fonds. Voordat een donatie aan de universiteit van € 10.000 of hoger wordt geaccepteerd, vindt toetsing plaats op zowel de inhoud van de donatie als op de vraag of donatie en eventuele voorwaarden stroken met de ethische principes, de strategie en de kernwaarden van de universiteit. Bij bedragen vanaf € 100.000 wordt zo’n toets altijd uitgevoerd door de Toetsingscommissie Donaties.
Kritischer op samenwerkingen
‘Ik vind het een grote eer dat ik gevraagd ben om het voorzitterschap van deze commissies op me te nemen’, aldus Joanne van der Leun. ‘De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat zowel onze eigen gemeenschap als de samenleving kritischer geworden is op partijen waarmee wij samenwerken. Het is daarom goed dat wij gaan bekijken hoe wij ons tot onze huidige én mogelijke toekomstige partners willen verhouden. Dit gaat niet alleen over commissies, dit gaat ook over onderzoekers die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en daar eventueel hulp en advies bij zoeken.’
Onderwerpen van groot belang
Rector magnificus Hester Bijl is dankbaar dat van der Leun deze taken op zich wil nemen. ‘Ik ben ontzettend blij dat Joanne bereid was om het voorzitterschap van deze commissies te aanvaarden. Het zijn stuk voor stuk onderwerpen die van groot belang zijn voor onze toekomst en waarvan we weten dat zij er affiniteit mee heeft. Wensen en inzichten van gemeenschap en maatschappij veranderen, en wij willen hier vorm en inhoud aan geven. Het college van bestuur staat voor een lerende aanpak en heeft er alle vertrouwen in dat Joanne en haar commissiegenoten ons zullen helpen bij het bepalen van onze koers in deze in de komende jaren.’