Tentoonstelling eert Niels Stensen, pionier in geneeskunde en geologie
Expositie Oude UB
De Deense wetenschapper Niels Stensen zorgde in de 17e eeuw voor baanbrekende inzichten in de anatomie van het lichaam en de aarde. Het gedachtengoed van deze Leidse alumnus is nog altijd relevant, zo blijkt uit een expositie in de Oude Universiteitsbibliotheek.
Flonkerende mineralen, dwarsdoorsnedes van aardlagen, medische tekeningen en objecten. De expositie wil laten zien hoe veelzijdig Niels Stensen (1638 - 1686) was, vertelt samensteller Jan de Coo van De Leidse Geologische Vereniging. ‘Deze Deense wetenschapper was een van de grootste geleerden uit de 17 eeuw, maar geniet hier in Nederland nauwelijks bekendheid en dat is onterecht. Stensen studeerde geneeskunde in Leiden. Hij was een typische renaissancefiguur die met een open blik naar de wereld keek.’
Studie in Leiden
Na zijn studie in Kopenhagen verdiepte de Deen zich in Leiden verder in de anatomie van het menselijk lichaam. Tijdens zijn reizen door de Nederlanden begon hij ook de anatomie van de aarde te bestuderen. Hij sprak hierover met medestudenten zoals Johannes Swammerdam en Nicolaes Witsen, die ook uitgroeiden tot gerenommeerde wetenschappers.
-
-
Op de expositie zijn diverse anatomische tekeningen die gebaseerd zijn op de ontdekkingen van Stensen. -
Groepsfoto Geologisch Instituut in 1975 in het Van der Werfpark. -
Dynamisch model aarde
Stensen ontwikkelde in Leiden allerlei nieuwe ideeën in een tijd waarin geologie nog niet bestond als discipline. De Coo: ‘Stensen was een van de eersten die een dynamisch model van de aarde omarmde, terwijl zijn tijdgenoten vasthielden aan het idee van een statische en onveranderlijke wereld. Daarom wordt hij beschouwd als de grondlegger van de moderne geologie.’
Energietransitie
De samenstellers willen ook laten zien welke betekenis zijn gedachtegoed tegenwoordig nog heeft. De Coo merkt op: ‘Deze tijd staat in het teken van de energietransitie. We hebben geologie hard nodig om te snappen hoe we grondstoffen zoals lithium, magnesium en kobalt kunnen vinden die nodig zijn voor batterijen van elektrische apparaten.’
Kortom, geologie is hot. De Coo studeerde in de jaren 70 af in geologie in Leiden, maar in de jaren 80 werd de opleiding hier afgeschaft. Net als nu moest er toen fors bezuinigd worden en besloot de toenmalige onderwijsminister om geologie in Utrecht te concentreren. De Coo betreurt dat nog altijd: ‘We hadden een bloeiend Geologisch Instituut hier aan de Garenmarkt dat toonaangevend was in de wereld. Maar de minister stond erop om de Leidse opleiding op te heffen. Het was een groot verlies. Alle collecties zijn toen naar de voorloper van Naturalis gegaan. Gelukkig zijn die collecties dus wel in Leiden gebleven. Op de expositie laten we enkele mooie voorbeelden van mineralen zien, zoals malachiet en chalcosiet.’
De Leidse Geologische Vereniging organiseert op 8 februari een symposium in de Lokhorstkerk. De dag begint met de onthulling van een plaquette op Stensens voormalige woonhuis aan het Rapenburg 84, door de Deense zaakgelastigde Julie Herschend Christoffersen. In de middag biedt het symposium lezingen over de wetenschappelijke en filosofische erfenis van deze bijzondere wetenschapper.