De gevolgen van het regeerprogramma en het EU-Migratiepact voor de rechtspraak
Mark Klaassen gaf onlangs een lezing gegeven bij de vreemdelingenkamer van de Rechtbank Rotterdam over de gevolgen voor de rechtspraak van de plannen van het kabinet op het gebied van immigratie en asiel en van de uitrolling van het EU-Migratiepact in de komende jaren.
Klaassen plaatste de plannen van het kabinet in de context van de ontwikkeling van het EU-migratie- en asielbeleid in de afgelopen veertig jaar. De oorsprong van de samenwerking op dit contentieuze beleidsgebied was het wegvallen van de grenscontroles. Om de negatieve effecten van het stoppen met controleren van de grenzen tegen te gaan ervaarden de EU-lidstaten de noodzaak om onder meer op het gebied van immigratie- en asiel een gemeenschappelijk beleid te ontwikkelen. Dit had onder meer als doel om te voorkomen dat de lidstaten met een steeds strenger wordend immigratie- en asielbeleid elkaar de restrictieve loef af te steken.
In deze context hebben de regeringspartijen gedurende de afronding van het EU-Migratiepact een regeerprogramma opgesteld wat als bedoeling heeft om Nederland ‘het strengste asielbeleid ooit’ te laten krijgen, om zo minder aantrekkelijk te worden als vestigingsland voor asielzoekers. In zijn lezing constateert Klaassen dat hiermee precies wordt ingegaan tegen wat ooit het doel was van een gezamenlijk immigratie- en asielbeleid.
Waar het regeerprogramma als doel heeft om Nederland een strenger imago te geven ten opzichte van andere lidstaten, gaat de ontwikkeling op EU-niveau juist precies de andere kant op. De instrumenten van het EU-Migratiepact zorgen juist voor een veel verdergaande Europeanisering van het asielrecht. Waar het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel nu nog bestaat uit richtlijnen, worden dat voor het merendeel verordeningen die rechtstreeks van toepassing worden in het Nederlandse vreemdelingenrecht.
De gevolgen voor de rechtspraak van zowel het regeerprogramma als de uitrolling van het EU-Migratiepact zijn groot. De restrictieve beleidsvoorstellen uit het regeerprogramma gaan zorgen voor meer en ingewikkeldere procedures. Met name de invoering van het tweestatusstelsel zal zorgen voor doorprocederen na toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus. Het nieuwe te ontwikkelen nareisbeleid voor subsidiair beschermden zal complexere belangenafwegingen vereisen dan op dit moment het geval is. Hoe strenger wet- en regelgeving wordt, hoe meer de grenzen van het Europese recht worden opgezocht. Dit zet de rechtspraak, die toch al te maken heeft met een hoge belasting, nog verder onder druk.
Foto: USGS via Unsplash