De postkoloniale podcast: de islam in de Nederlands-Indische literatuur – met Michiel Leezenberg
Over Wilhelmina werd gezegd dat zij koningin was van het grootste moslimland ter wereld. Dat was toen Nederland de kolonie Nederlands-Indië nog had. Nu is Indonesië het land met de meeste islamitische inwoners ter wereld. De islam heeft uiteraard ook sporen nagelaten in de koloniale literatuur over de archipel.
Aangezien de meeste boeken vooral vanuit een Europees perspectief zijn geschreven, komt de islam slechts sporadisch ter sprake in de Nederlands-Indische literatuur. In sommige romans is dat echter anders. De stille kracht van Louis Couperus uit 1900 is daarvan een uitgesproken voorbeeld. In 2011 is er voor het eerst een Indonesische uitgave uitgebracht van De stille kracht onder de titel Kekuatan Diam, een letterlijke vertaling van de Nederlandse titel. De vertaalster is Christina Dewi Elbers-Tri Murwani. In enkele recensies wordt de roman als een antikoloniaal werk getypeerd. Het boek zou niet alleen de ondergang van het Nederlandse kolonialisme voorspellen, maar ook de opkomst van de islam als politieke kracht in Indonesië.
In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 20 van De postkoloniale podcast spreken zij met Michiel Leezenberg over de islam in de Indische letteren en dan in het bijzonder over de rol van deze godsdienst in De stille kracht. Welk beeld van de islam komt in die roman – en in andere koloniale romans uit die tijd – naar voren? En hoe werkt het islambeeld uit de koloniale tijd door in de huidige tijd?
Gast
Michiel Leezenberg studeerde klassieke talen, filosofie en algemene taalwetenschap en promoveerde in 1995. Hij verbleef enige tijd in het Midden-Oosten, keerde terug en publiceerde het met de Socratesbeker bekroonde Islamitische filosofie (2001). In 2002 begon hij te schrijven voor het NRC Handelsblad. Verder publiceerde Leezenberg De Koran voor beginners (2010) en De Minaret van Bagdad (2016). Leezenberg vertaalde ook De deugdzame stad van Aboe Nasr Al-Farabi, een klassieke filosofische islamitische tekst in het Nederlands. Sinds 2007 is Leezenberg universitair hoofddocent aan de afdeling Wijsbegeerte van de Universiteit van Amsterdam.
De postkoloniale podcast
Het koloniale verleden van Nederland staat volop in de belangstelling. In 2020 was het vijfenzeventig jaar geleden dat Indonesië onafhankelijk werd; twee jaar later bood premier Rutte ‘diepe excuses’ aan voor het structureel geweld dat in de dekolonisatieoorlog was gebruikt. In De postkoloniale podcast komen prominente onderzoekers en schrijvers aan het woord en praten we over hun onderzoek/werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden.
Afleveringen
De afleveringen worden gepubliceerd op De postkoloniale podcast, het kanaal van Universitaire Bibliotheken Leiden. Dit is het tweede seizoen en er verschijnen weer zes nieuwe afleveringen. De nieuwste aflevering en de eerdere afleveringen kunnen nu worden beluisterd via de volgende kanalen:
NWO Vidi-project
De postkoloniale podcast is een initiatief van Rick Honings en Coen van ’t Veer. Beiden zijn redacteur van de in 2021 verschenen literatuurgeschiedenis De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen en van het wetenschappelijke tijdschrift Indische Letteren. De podcast komt voort uit het door Rick Honings geleide NWO Vidi-project Voicing the Colony. Travelers in the Dutch East Indies, 1800-1945.