Antistoffen tegen reumatische ziektes direct getest in patiënten
Hans Ulrich Scherer, Leidse hoogleraar translationele reumatologie, staat met zijn ene been in de kliniek, waar hij patiënten helpt. Daarnaast begeleidt hij onderzoekers in het laboratorium. In zijn zoektocht naar reumatische auto-immuunziektes slaat hij een brug tussen beide werelden.
Scherer: ‘De bevindingen uit het lab wil ik vertalen naar de klinische praktijk. En andersom: experimenteel onderzoek doen dat aansluit bij de behoeften van patiënten. We moeten echt ziektes en de processen daarachter beter begrijpen als we vooruitgang willen boeken voor patiënten.’ Daar is zijn onderzoek naar auto-immuniteit een goed voorbeeld van. Hij richt zich specifiek op auto-reactieve B-cellen. Dit zijn afweercellen die, door een fout in hun functie, het eigen lichaam aanvallen. De ‘ontspoorde’ B-cellen spelen een sleutelrol bij het ontstaan en de instandhouding van reumatische auto-immuunziekten.
Scherers team heeft een methode ontwikkeld om deze zeldzame B-cellen op te sporen in bloed van patiënten. ‘Deze cellen hebben bepaalde eigenschappen en de vraag is hoe we deze op een positieve manier kunnen beïnvloeden.’ Daarbij ziet de hoogleraar potentie in CAR-T-celtherapie, een behandeling waarbij het immuunsysteem wordt aangespoord om ontspoorde B-cellen te herkennen en te vernietigen.
Eenvoudiger manier
Maar CAR-T-therapie is nog duur en moeilijk inzetbaar. Daarom werkt Scherer ook met therapeutische antistoffen die hetzelfde effect beogen als met de CAR-T-cellen, maar mogelijk op een eenvoudigere en meer kostenefficiënte manier. Dat gebeurt samen met het Centre for Human Drug Research (CHDR) in Leiden. ‘Wij werken samen met het CHDR bij het uitvoeren van klinische studies in de vroege fase (fase I) in patiënten, first-in-human-studies dus. Niet in gezonde proefpersonen, maar direct in patiënten’, zegt hij. Dat laatste is mogelijk dankzij de klinische expertise en de patiënten van het LUMC aan de ene kant, en de kennis en ervaring op het gebied van geneesmiddelenonderzoek van het CHDR aan de andere kant.
Efficiënter geneesmiddelenonderzoek
Sinds kort heeft het CHDR ook een eigen afdeling in het LUMC: de clinical research unit. Hier kunnen patiënten worden opgenomen en vóór en na toediening van nieuwe geneesmiddelen enkele dagen blijven. Scherer: ‘Door deze constructie kunnen we nieuwe geneesmiddelen sneller naar de patiënt brengen en wordt geneesmiddelenonderzoek efficiënter.’
Volgens Scherer is onderzoek naar reumatische auto-immuunziekten om verschillende redenen complex, maar staat vast dat door de samenwerking tussen onderzoeksgroepen, instellingen en commerciële partners de ontwikkeling van therapieën kan versnellen en betaalbaarder kan worden. ‘Door barrières weg te nemen en bruggen te slaan tussen laboratorium en kliniek, maar ook tussen nationale en internationale partners, kunnen we echte vooruitgang boeken voor patiënten.’
Leidse wetenschappers doen uniek en internationaal onderscheidend interdisciplinair onderzoek op het gebied van het ontdekken en ontwikkelen van nieuwe medicijnen. Het onderzoek richt zich op nieuwe aangrijpingspunten, nieuwe moleculen en nieuwe concepten die kunnen leiden tot de ontwikkeling van innovatieve geneesmiddelen en diagnostische tests. Op specifieke deelgebieden binnen deze drie thema’s zijn internationaal hoog aangeschreven onderzoekers actief. De multidisciplinaire benadering, alsook de beschikbaarheid van bio-banken, patiënten-databases en faciliteiten voor de productie van geneesmiddelen zijn essentieel voor de ontdekking van nieuwe ziektemechanismen, nieuwe drug targets en hoogwaardige geneesmiddelenontwikkeling. Investeringen op dit gebied zullen de schakels op het Leiden Bio Science Park versterken.
Bekijk onze website Medicijnen ontdekken en ontwikkelen