President Strafhof aan universiteit: samen tegen misdaad is cruciaal
Het Internationaal Strafhof (ICC) ligt onder een vergrootglas bij de vervolging van internationale misdaden. Dit door de toenemende conflicten wereldwijd. President van het hof Tomoko Akane zei hierover in Leiden, dat het Strafhof hierbij niet zal niet wijken voor dreiging.
Akane sprak dit uit in haar lezing die zij vrijdag gaf in het Academiegebouw op uitnodiging van het Asia Centre. Tegelijk benadrukte zij het belang van steun vanuit de academische gemeenschap bij het uitvoeren van de taak van strafvervolging.
Kwetsbare positie
Het zijn uitdagende tijden voor het Internationaal Strafhof, dat is opgericht om oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de menselijkheid te vervolgen via een eerlijk proces. Arrestatiebevelen en strafrechtelijke onderzoeken zijn gaande rond de oorlog in Oekraïne, Israël en Gaza en conflicten in Afrika. Dat maakt de positie van het ICC ook kwetsbaar, zo viel op te maken uit de toespraak van president en rechter Tomoko Akane.
‘We weten allemaal dat het Hof zich op een kritiek moment bevindt. Steeds meer zaken die onder haar jurisdictie vallen, dienen bij het Hof. Daarmee komt het Hof onder enorme druk te staan en is het onderhevig aan bedreigingen en dwangmaatregelen van machtige actoren.’
Steun noodzakelijk
Het ICC kan internationaal arrestaties verlangen van de meest hoge functionarissen van een land, zoals een president en premier. Akane wees er op dat de medewerking van de lidstaten hierbij cruciaal is. Zo ook de steun van juristen wereldwijd, van academische instellingen, maar ook van leken. 'Het is heel belangrijk dat onze verdragspartijen ons blijven steunen om dit systeem te versterken.'
De banden tussen Leiden en Japan zijn lang en oud
Instituten zoals de universiteit Leiden willen dit graag ondersteunen met hun academische kennis en kunde. De Voorzitter van het College van Bestuur Annetje Ottow benadrukte in haar welkomstwoord gericht aan Akane, dat het ICC hierbij kan rekenen op steun en samenwerking. Akane liet er in haar lezing geen misverstand over bestaan dat het Strafhof vastbesloten is om internationaal gerechtigheid te handhaven op een onpartijdige manier.
Sterke banden
Hoogleraar Internationaal Publiekrecht Larissa van den Herik sprak Akane toe mede namens het Grotius Centre van de rechtenfaculteit. ‘De banden tussen Leiden en Japan zijn lang en oud,’ sprak Van den Herik. 'Zo ook tussen het Asia Study Center en het Grotius Centre voor International Legal Studies en Japan.’
Rechter Tomoko Akane is Japans van origine, had al een loopbaan als openbaar aanklager in Japan en ervaring met het voortraject van strafvervolgingen, de pre-trial-fase. Vooronderzoek is van groot belang bij de vervolging van misdadigers bij het ICC.
Leverancier van experts
Het Grotius Centre is hofleverancier van juristen die aan de slag kunnen bij het Internationaal Strafhof, want het ICC kan nieuwe generaties juristen goed gebruiken. Het ICC investeert hier in via stages, bezoeken van professionals, en de samenwerking met universiteiten zoals Leiden, met het Leiden Asia Centre en het Grotius Centre. Dit ondersteunt de toekomst van het Internationaal Strafhof.
Het ICC is ook voor de Nederlandse rechtspraak een belangrijke partner
Akane: ‘Ik kijk uit naar opbouwende kritiek, inclusief enkele aanbevelingen van academische zijde. Bijvoorbeeld over vonnissen en ook herstelbetalingen, andere beslissingen van de rechters. Dat zou een soort promotie van het internationaal recht zijn. En natuurlijk kunnen ze ook de onpartijdigheid en onafhankelijkheid van het hof ondersteunen.’
Momenteel zijn 124 landen aangesloten bij het verdrag van Rome dat ten grondslag ligt aan het Internationaal Strafhof. Van den Herik: ‘Het ICC is ook voor de Nederlandse rechtspraak een belangrijke partner bij het berechten van misdaad begaan buiten landsgrenzen.’
Veel resultaten
In haar toespraak, in het auditorium van het Academiegebouw op uitnodiging van het Asia Centre, reflecteerde Akane op de resultaten en de obstakels bij internationale strafvervolging. Wat slachtoffers betreft, loopt het hof voorop met het toekennen van vergaande rechten van slachtoffers zoals het recht op herstel van schade. Zulke rechten gelden als baanbrekend in juridische processen en kunnen als voorbeeld dienen voor nationale rechtspraak.
De balans opmakend, was Akane positief over de resultaten meer dan twee decennia na de oprichting van het hof. ‘Het ICC heeft in de ruim twintig jaar van zijn bestaan meer bereikt dan velen voor mogelijk hielden.’
Tekst: Jan-Willem Oomen
Foto: Iris Kamphuis