Universiteit voert lekenpraatje in en dat ziet er zo uit
Complex onderzoek met een flinke scheut vakjargon: promoties zijn voor leken vaak lastig te volgen. In het nieuwe verplichte lekenpraatje leggen promovendi eerst kort en helder hun proefschrift uit. Dat blijkt niet alleen fijn te zijn voor oma en de vriendenclub.
‘Kunnen we de schermen testen voor ons commissielid uit Australië?’, vraagt promotor Rogier Creemers vlak voordat de eerste promotie van het collegejaar begint. ‘Maar eerst hebben we nog het nieuwe lekenpraatje!’ Het is een mooi nieuw onderdeel, vindt pedel Erick van Zuijlen die ook bij deze première is. In tien minuten legt de kandidaat in heldere taal uit waar het onderzoek over gaat, welke inzichten dat oplevert en waarom dat mogelijk interessant is voor de samenleving. Hierdoor snappen gasten veel beter het belang van het onderzoek. Pas daarna begint de inhoudelijke en vaak behoorlijk technische verdediging voor de commissie.
Hoe concreter hoe beter
Het is sinoloog Straton Papagianneas die als allereerste promovendus aftrapt. Hij schreef een proefschrift over de vergaande digitalisering van de rechtspraak in China. Chinese rechtbanken zijn ‘smart courts’ geworden. Ze gebruiken voor hun uitspraken steeds meer big data en AI, vertelt hij in zijn lekenpraatje. Met concrete voorbeelden legt Papagianneas uit hoe dat werkt. Alle online informatie geeft de Chinese overheid nog meer grip op de burgers, waarschuwt de sinoloog. Natuurkundige Tereza Vakthel is de tweede promovendus die dag. Met beeldende illustraties introduceert ze haar onderzoek naar Josephson-verbindingen, de bouwstenen voor de quantumcomputer. Een Josepshon-verbinding bestaat uit twee supergeleiders die gescheiden worden door een dunne isolerende barrière en zij wilde die nog geavanceerder maken, aldus Vakthel.
Hoe denken beide onderzoekers over de invoering van het lekenpraatje? En wat is de reactie van hun gasten? Bekijk de video voor een impressie.
Logistieke operatie
Van Zuijlen kijkt samen met zijn collega’s van het Bureau Pedel terug op een geslaagde start. ‘Familie en vrienden zijn altijd trots op hun promovendus. Maar we horen wel geregeld, bijvoorbeeld van een oma, dat ze niets van de inhoud begrepen.’ Daarom raakte hij meteen enthousiast toen promovendus Lucia Grijpink vorig jaar in een opiniestuk in Mare pleitte voor een verplicht lekenpraatje, in navolging van andere universiteiten. ‘Het kon hier ook al maar alleen op speciaal verzoek van de promovendus.’ Een team werkte samen met Bureau Pedel het plan uit en rector Hester Bijl en de Universiteitsraad omarmden direct het voorstel. De invoering betekent een grote logistieke operatie, want nu moeten de promoties over vier werkdagen ingeroosterd worden in plaats van drie in het altijd bedrijvige Academiegebouw.
Ook fijn voor wetenschappers
Maar deze extra inspanningen zijn het zeker waard, verzekert de pedel. ‘Promovendi zeggen dat ze blij zijn met de kans hun onderzoek eerst uit te leggen. Ook kunnen ze zo alvast warm draaien voordat de verdediging begint. En hun gasten snappen nu veel beter waar het onderzoek over gaat.’ Dat geldt zeker niet alleen voor oma en opa en de oude vriendenclub, blijkt uit de reacties na de promoties. Zo zegt Katia (zie ook video), gast van Tereza Vakthel: ‘Ik ben ook natuurkundige maar heb een ander specialisme. Dan is het ook voor mij heel fijn om kort en begrijpelijk uitleg te krijgen over het onderzoek.’ Het lekenpraatje is kortom niet alleen fijn voor leken.
Video en foto: Danique ter Horst
Tekst: Linda van Putten