Grote belangstelling voor het Kirchheinercongres Ombudsman & Rechtsstaat
Op donderdag 29 augustus vond aan de Universiteit Leiden het congres ‘Ombudsman & Rechtsstaat’ plaats. Meer dan 100 deelnemers uit de praktijk en wetenschap meldden zich aan om dit congres bij te wonen. Dit congres werd georganiseerd door professor Luc Verhey (Kirchheiner leerstoelhouder en staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State) en Fatma Çapkurt (universitair docent staats- en bestuursrecht Universiteit Leiden).
Tijdens het Kirchheinercongres stond de positie van de Nationale ombudsman in de rechtsstaat centraal: in hoeverre is de ombudsman wettelijk en praktisch voldoende effectief toegerust om zijn taken uit te voeren? Kan de ombudsman wel, zoals het kabinet wenst, een veiligheidsslot vormen voor burgers die door de uitvoering van wetgeving in zeer schrijnende situaties belanden? In het congres is, met het oog op het recente rapport van de Staatscommissie Rechtsstaat, aandacht besteed aan de positie van de Nationale ombudsman in het Nederlandse staatsbestel en zijn verhouding tot de staatsmachten (wetgever, bestuur en rechter) en de andere Hoge Colleges van Staat. Daarnaast zijn meer operationele vraagstukken en knelpunten aan de orde gekomen waar de ombudsman in de dagelijkse praktijk mee te maken heeft.
Henk Kummeling, de rector magnificus van de Universiteit Utrecht en voorzitter van de Staatscommissie Rechtsstaat, heeft de keynote van het congres verzorgd. Daarin is Kummeling onder meer ingegaan op de rol die de Nationale ombudsman als Hoog College van Staat kan spelen in de door de Staatscommissie voorgestelde rechtsstaatagenda. Als referent bij deze keynote trad Gert Jan Geertjes op (universitair docent staatsrecht aan de Universiteit Leiden). In zijn referaat wierp hij onder meer de vraag of de samenwerking tussen de staatsmachten en de Hoge Colleges van Staat niet een te vrijblijvend karakter draagt.
Vervolgens heeft Marc Hertogh, naast staatscommissielid ook (faculteits)hoogleraar aan de universiteiten van Groningen en Utrecht, gereflecteerd op de verhouding tussen de Nationale ombudsman en de uitvoering. Hij lichtte tijdens zijn presentatie het ‘Ombudsspectrum’ toe. Hij sloot af met de stelling dat een sterkere rechtsstaat ook een sterkere Ombudsman vereist. Als referent bij deze presentatie trad Alex Wijkhuizen op. Wijkhuizen is programmadirecteur ‘Werk aan uitvoering’ en brak in zijn referaat een lans voor meer samenwerking tussen onafhankelijke actoren in de trias, waaronder de Ombudsman.
Hierna nam Ymre Schuurmans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, het woord. In haar presentatie heeft Schuurmans gereflecteerd op de vraag welke betekenis de bevindingen van de VAR-Commissie Schueler hebben voor de bevoegdheid van de Ombudsman. Als referent bij deze presentatie trad Yacintha Habicht op (promovenda bij sectie staats- en bestuursrecht UvA). Zij heeft in haar referaat toegelicht waarom het, in licht van actuele ontwikkelingen, noodzakelijk is om de Nationale ombudsman de bevoegdheid te geven om te oordelen over klachten van burgers die zien op de uitvoering van publieke taken door private partijen die niet kwalificeren als b-bestuursorgaan.
Dit Kirchheinercongres bouwde voort op een expertmeeting die in oktober 2023 in Leiden plaatsvond. Naar aanleiding van deze expertmeeting zijn vijf artikelen verschenen in het Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht over de Nationale ombudsman. Meer informatie hierover treft u hier aan.
