In memoriam: Prof.dr. P.C.M. Hoppenbrouwers (1954-2023)
Op 16 oktober 2023 overleed Peter Hoppenbrouwers, emeritus-hoogleraar middeleeuwse geschiedenis, op 69-jarige leeftijd.
De vorming en carrière van Peter Hoppenbrouwers zijn onlosmakelijk verbonden met het Leidse Instituut voor Geschiedenis. In 1973 begon hij er als student, 47 jaar later nam hij er afscheid als hoogleraar. Geïnspireerd door de toenmalige Leidse hoogleraar H.P.H. Jansen specialiseerde hij zich in de middeleeuwse geschiedenis.
Na zijn afstuderen werd hij benoemd tot directeur van The Netherlands Agronomic Historical Institute (NAHI) in Groningen. In 1994 keerde hij als UHD middeleeuwse geschiedenis terug naar Leiden. In 2001 volgde een benoeming tot hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Zeven jaar later kwam hij opnieuw naar Leiden, nu als hoogleraar middeleeuwse geschiedenis, als opvolger van Wim Blockmans. Tot zijn emeritaat in 2020 bleef hij in Leiden werkzaam.
Peter manifesteerde zich in Leiden als een inspirerende en populaire docent, vol aanstekelijke anekdotes en kleurrijke verhalen, en steeds in staat om die vreemde, verre middeleeuwen te verbinden met de leefwereld van zijn studenten. Met zijn onafhankelijke blik wist Peter zijn enthousiasme voor de middeleeuwen over te dragen op een groot aantal studenten en promovendi. Uit zijn onderwijspraktijk kwam Eeuwen des onderscheids voort, een handboek middeleeuwse geschiedenis, geschreven samen met zijn voorganger Wim Blockmans. Voor vele generaties geschiedenisstudenten vormde dit een eerste kennismaking met de middeleeuwse geschiedenis. Eeuwen des onderscheids werd talloze malen herzien, herwerkt en herdrukt, en ondertussen vertaald in het Engels, Braziliaans Portugees en Chinees.
Bovenal was Peter een gedreven, veelzijdig, belezen en productief onderzoeker. Zijn publicaties bestrijken een breed thematisch, chronologisch en geografisch spectrum: van identiteiten in Engeland tot stedelijke milities in Italië, van de agrarische samenleving in Noord-Brabant tot het Europese parlementarisme, van etniciteiten in vroegmiddeleeuws Europa tot de guldensporenslag van 1302. Behalve het genoemde handboek schreef Peter drie belangrijke monografieën. In zijn dissertatie (1992) besprak hij diepgaand de agrarische samenleving in het Land van Heusden. Dezelfde belangstelling komt terug in zijn studie over de Drentse boerensamenleving, Village community and conflict in Late Medieval Drenthe (2018). Sinds het verschijnen daarvan werkte Peter koortsachtig aan de voltooiing van zijn laatste boek, Stormruiters, een studie over die fascinerende Euraziatische steppenvolkeren in de lange periode tussen 500 vC en 1700 nC. Het is heel jammer dat hij het verschijnen daarvan niet meer kan meemaken.
Als collega’s en vrienden hebben we Peter leren kennen als een betrokken en stimulerende persoonlijkheid, die altijd bereid was zijn veelzijdige kennis met ons te delen. We zullen hem missen.