‘De bodem is de basis van ons leven’ – Martijn Bezemer genomineerd voor Huibregtsenprijs 2023
Bodemleven sturen en daarmee beïnvloeden wat er boven de grond groeit: dat is de expertise van de Leidse bioloog Martijn Bezemer en zijn collega Wim van der Putten (NIOO-KNAW). Hun onderzoek naar bodemtransplantaties is genomineerd voor de Huibregtsenprijs 2023. Deze prijs gaat naar vernieuwend onderzoek met een bijzondere maatschappelijke meerwaarde.
‘De bodem is de basis van ons leven’, vertelt Bezemer. ‘Dat geldt voor de landbouw maar ook voor de natuur. Als je de natuur wilt herstellen, heb je dus de juiste bodem nodig.’ En dat betekent voor elke plant iets anders. ‘Want elke plant heeft zijn eigen bodemleven’, aldus Bezemer. ‘Specifieke schimmels, bacteriën en andere organismen die zorgen dat de plant goed gedijt.’
Bodemtransplantaties: natuurherstel versnellen én sturen
Deze kennis leidde tot het ingenieuze idee om stukken grond, met bodemleven en al, te transplanteren voor versneld herstel van kwetsbare natuur. Bezemer: ‘In natuurgebied de Reijerscamp op de Veluwe herstelt Natuurmonumenten de natuur op voormalige landbouwgrond. We verzamelden bodem uit heidegebied en grasland en strooiden deze twee soorten bodems uit in het gebied. Op plekken waar heidebodem was uitgestrooid zagen we al binnen een jaar heidebegroeiing ontstaan, terwijl zich op de plekken met graslandbodem een divers grasland ontwikkelde. Het uitstrooien van alleen zaden had geen effect. Het blijkt dus dat je door een klein beetje grond te “transplanteren” versneld de natuur kunt herstellen. En door bewust te kiezen uit welk ecosysteem je de grond verzamelt, kun je de natuur sturen.’
‘Bodemtransplantaties wereldwijd aanbevolen door VN’
Het juryrapport schrijft het onderzoek van Bezemer en Van der Putten grote impact toe. ‘Dat bodemtransplantaties tegenwoordig wereldwijd worden uitgevoerd om kwetsbare natuur te herstellen, is voor een deel te danken aan Wim van der Putten en Martijn Bezemer.’ De impact van hun werk in de Rijerscamp blijkt volgens het juryrapport ook uit het feit dat de Verenigde Naties bodemtransplantatie inmiddels wereldwijd aanbevelen voor het herstellen van ecosystemen.‘Van der Putten en Bezemer dragen op een constructieve én vriendelijke manier bij aan natuurherstel in een tijd waarin de discussie rond natuur en klimaat juist gepolariseerd is.’
‘We moeten zuinig zijn op de bodem’
Bezemer reageert bescheiden op de nominatie. ‘Ik vind het natuurlijk een hele eer om genomineerd te zijn, maar dat de aandacht voor de bodem is toegenomen, komt zeker niet alleen door ons. We hebben een steentje kunnen bijdragen. Ik vind het mooi om te zien dat er ook bij het bredere publiek steeds meer aandacht komt voor de bodem. Dat is belangrijk: we moeten er heel zuinig op zijn, en beginnen steeds beter te begrijpen hoe we de bodem kunnen herstellen, of zelfs sturen.’
Op de Avond van Wetenschap & Maatschappij, 9 oktober 2023 in de Pieterskerk te Leiden, maakt juryvoorzitter Marileen Dogterom (president KNAW) bekend wie de Huibregtsenprijs dit jaar wint.
De Huibregtsenprijs
De Huibregtsenprijs is in 2005 ingesteld door het bestuur van de Stichting De Avond van Wetenschap & Maatschappij. De prijs is bestemd voor een recent onderzoeksproject dat wetenschappelijk kwaliteit en vernieuwing combineert met een bijzondere maatschappelijke meerwaarde. De prijs is vernoemd naar de oprichter van de Avond van Wetenschap & Maatschappij, Mickey Huibregtsen, die op 20 mei 2022 is overleden.
Uit 24 inzendingen voor de Huibregtsenprijs 2023 heeft de jury zes wetenschappelijke onderzoeksprojecten genomineerd.
De prijs bestaat uit een sculptuur, ‘De Denker’, van beeldend kunstenaar Wil van der Laan, een geldbedrag van € 25.000, geoormerkt voor onderzoeksactiviteiten, en een workshop, aangeboden door het Lorentz Center in Leiden.