Database vol 3D-modellen: ‘Misschien helpt het ons inclusiever met restitutie om te gaan’
fotografie: Liselore Tissen
Computers van wetenschappers staan inmiddels vol met ingewikkelde 3D-modellen, maar voor de uitwisseling van de gegevens is nog geen standaard ontwikkeld. Een nieuwe database moet daar verandering in brengen. Buitenpromovendus Liselore Tissen ontvangt een beurs om er namens Universiteit Leiden (en TU Delft) aan bij te dragen. ‘Het zou toch mooi zijn als we dynamischer en inclusiever met roofkunst om kunnen gaan, omdat we hier 3D-reproducties kunnen bestuderen.’
‘In de wetenschap wordt steeds meer gedigitaliseerd, maar vaak bewaar je die 3D-modellen op je eigen computer’, vertelt Tissen. ‘Dat is zonde, want die gegevens zouden ook voor andere wetenschappers nuttig kunnen zijn. De Universiteit Maastricht heeft daarom het initiatief genomen om samen met het Humanities Cluster van de KNAW een infrastructuur te bouwen waarin de 3D-modellen kunnen worden opgeslagen, gedeeld en voorzien van allerhande data over het object. Ik heb een beurs gekregen om bij te dragen aan die test. Daarvoor gebruik ik een 3D-model van een schedel vol mozaïek uit Museum Volkenkunde.’
Tissen heeft daarmee niet het makkelijkste voorbeeld gekozen. ‘De schedel is een tijdje terug door de CT-scan van het LUMC gehaald, waardoor we nu een model van de binnen- en de buitenkant hebben. Dat is heel mooi, maar ook technisch ingewikkeld voor een database, omdat je met verschillende dichtheden te maken hebt.’
-
De schedel net nadat deze was geprint. -
De schedel voorzien van mozaïek, zoals het origineel.
Inclusieve omgang met roofkunst
Toch is het volgens haar de moeite waard om juist dit voorwerp nader te onderzoeken. Niet alleen omdat de infrastructuur meteen op technisch hoog niveau wordt getest, maar ook omdat het onderzoeksobject het middelpunt is van een discussie: het object is waarschijnlijk ooit geroofd uit het huidige Mexico (Oaxaca). ‘Ik heb ook een beurs gekregen van het Centre for Digital Humanities, waarin de schedel wordt gebruikt voor een discussie over restitutie van roofkunst’, vertelt Tissen. ‘Misschien kunnen we 3D-modellen wel gebruiken om daar op een inclusievere manier mee om te gaan en toegankelijkheid enigszins te bevorderen.’
De verbetering van 3D-technieken zou bijvoorbeeld kunnen zorgen voor een eenvoudigere teruggave van roofkunst, denkt ze. ‘Als ons 3D-model supergoed is, hebben we dan het echte object hier nog wel nodig? Of kunnen we onderzoek dat niet over materiaal of historie gaan eigenlijk ook op de geprinte schedel doen?’
Zelf leren
Vooralsnog stelt de beurs Tissen nog vooral in staat om haar eigen vaardigheden te verbeteren. ‘Een van de grootste misverstanden over Digital Humanities is dat je zelf ontzettend goed moet zijn met techniek’, zegt ze. ‘Mijn onderzoek gaat over 3D printen, maar eigenlijk weet ik alleen in de basis hoe het modelleren technisch werkt. Het lijkt me heel interessant om daar meer over te leren en 3D-onderzoek toegankelijker te maken.’
Liselore Tissen organiseert in het voorjaar van 2024 in samenwerking met SURF twee Responsible XR-workshops (bij het LUCDH en het LDE Centre for Global Heritage and Development), waarin wordt ingegaan op de ethische en sociale aspecten van het bestaan van 3D-modellen. Mag je elk object zomaar online publiceren? Moet er per object een etiquette komen over hoe het gebruikt mag worden in de Metaverse? Tissen is bereikbaar voor vragen op l.n.m.tissen@hum.leidenuniv.nl.