Wat is de waarde van de Grondwet en wat zouden we er van moeten weten?
Dit thema staat centraal in het onlangs verschenen boek Onze Constitutie van de hand van Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht. Het kolossale boek telt maar liefst 911 bladzijden, maar het is Voermans gelukt er één zeer leesbaar boek van te maken, met vlotte pen, met een opgeruimde toon en bovendien toegankelijk voor een breder publiek dan alleen juristen.
Tegenovergestelde doel
Staatsrechtjuristen en ook Voermans vinden dat de bevolking meer ‘grondwetswijs’ zouden moeten worden.
De titel van Voermans’s boek ‘Onze Constitutie’ is ontleend aan een vurig betoog van de conservatieve staatsman Alexander Savornin de Lohman die in 1986 door ruzies werd ontslagen aan de Vrije Universiteit. Hij voerde destijds protest tegen het algemeen kiesrecht en schreef een pamflet, waarin hij uiteenzette dat de Grondwet niet het resultaat moet zijn van de soevereniteit van het volk maar, integendeel het resultaat van een openbaring aan de politieke leiders en het bewijs van de drie-eenheid God, Nederland en Oranje.
Voermans bedankt zijn gereformeerde oud-collega en schreef een nog dikker boek met precies het tegenovergestelde doel.
Lege wet
Voor Voermans vormt de grondwet de mentale plattegrond van het burgerschap – een onzichtbare sociale constructie die burgers accepteren als grondslag om belasting te betalen en machtsuitoefening te accepteren. Bron van vertrouwen, continuïteit en vooral rechtsbescherming.
Wat kun je van Voermans leren over de veelbesproken vertrouwenscrisis tussen overheid en burger? Vooral dat we ons daar in het licht der eeuwen niet te makkelijk door moeten laten meeslepen. Democratie als staatsvorm ‘lijkt namelijk echt te werken’. Het zorgt voor politieke stabiliteit, maakt vreedzame leiderschapswisselingen mogelijk, lijkt minder geneigd tot geweld en is in crisistijden veel flexibeler dan autoritaire systemen. De Nederlandse Grondwet is een 'lege' wet, waarin weinig van het staatsbestel is vastgetimmerd. En dat moet van Voermans vooral zo blijven.
Meer weten?
Lees beide recensies in de Volkskrant en het NRC