Welke normen en waarden hanteren internationale banken tijdens financiële crises?
Op 22 maart 2023 verdedigt politicoloog Lukas Spielberger zijn proefschrift 'Lessons from Europe for the study of international bank cooperation'. Hij schreef zijn proefschrift over de samenwerking van centrale banken tijdens internationale financiële crises: ‘centrale banken besteden meer aandacht aan gedeelde waarden en identiteiten dan vaak wordt gedacht.’
Gefeliciteerd met het afronden van je proefschrift! Wat heb je onderzocht en wat heb je gevonden?
‘In mijn promotieonderzoek wilde ik begrijpen waarom centrale banken met elkaar samenwerken tijdens internationale financiële crises. Zowel tijdens de wereldwijde financiële crisis in 2008 als tijdens de recentere COVID-19-crisis in 2020 moesten centrale banken samenwerken om een financiële ineenstorting te voorkomen. De meest voorkomende verklaring is dat centrale banken elkaar steunen om hun eigen monetaire beleidsbelangen beschermen. Maar ik betoog dat deze belangen vaak onduidelijk zijn en dat centrale banken ook kunnen samenwerken omdat ze simpelweg denken dat dit het juiste is om te doen.
'Centrale banken kunnen ook samenwerken omdat ze simpelweg denken dat dit het juiste is om te doen.'
In mijn onderzoek heb ik gekeken naar verschillende manieren waarop centrale banken in Europa rond 2008 samenwerkten. Om de gebeurtenissen te reconstrueren heb ik beleidsmakers geïnterviewd en archiefbronnen bestudeerd. Over het algemeen ontdekte ik dat centrale banken elkaar geld leenden uit solidariteit, maar ook dat aan sommige van deze leningen tussen centrale banken strikte voorwaarden verbonden waren. Daarnaast creëerden centrale banken drie nieuwe multilaterale instellingen, waar ze nieuwe regels en taakverdelingen ontwikkelden om de regionale financiële stabiliteit te waarborgen. Ik constateerde dat deze instellingen vooral dienden om op consensus gerichte beraadslagingen mogelijk te maken.
Mijn conclusie uit dit onderzoek is dan ook dat monetaire technocraten niet alleen samenwerken op basis van de situatie op de financiële markten, maar ook op basis van hoe zij zichzelf zien in de internationale gemeenschap. Deze conclusie laat zien hoe centrale banken meer aandacht besteden aan gedeelde waarden en identiteiten dan vaak wordt gedacht. Maar het suggereert ook dat het voor hen moeilijker kan worden om hun samenwerking in het nationale belang te rechtvaardigen. Omdat centrale banken hun legitimiteit ontlenen aan hun technocratische imago, niet aan een beroep op waarden.’
Wat was je motivatie om deel te nemen aan dit onderzoeksproject?
Mijn aanvankelijke motivatie was om een antwoord te vinden op iets dat ik verwarrend vond. Toen ik in 2018 mijn MA-scriptie aan het schrijven was, stuitte ik op het feit dat de Europese Centrale Bank (ECB) tijdens de wereldwijde financiële crisis in 2008/9 veel minder financiële steun had verleend aan andere centrale banken dan de Amerikaanse Federal Reserve in dezelfde periode. Het oorspronkelijke doel van mijn onderzoeksvoorstel was om te begrijpen waarom de ECB niet meer zou doen om de financiële stabiliteit in EU-lidstaten buiten de eurozone te ondersteunen. Maar ik besefte me dat dit destijds een nogal mysterieus onderwerp was om te bestuderen – wie was er tien jaar geleden geïnteresseerd in de samenwerking tussen centrale banken in Oost-Europa? Maar een jaar nadat ik begonnen was met mijn PhD, werd mijn onderwerp opeens een stuk relevanter: in 2020 kreeg de ECB opnieuw te maken met dergelijke verzoeken om hulp en bleek ze meer bereidwillig.
Op welke manier(en) zal je proefschrift toekomstig onderzoek beïnvloeden?
Ik denk dat mijn perspectief heel vernieuwend is, namelijk dat de samenwerking tussen centrale banken normen weerspiegelt, in plaats van alleen financiële belangen. Het is natuurlijk voor de hand liggend om één of andere economische reden te vinden (vooral als de meeste analisten van centrale banken economen zijn). Maar centrale banken vormen een zeer hechte internationale gemeenschap waar duidelijke afspraken zijn over wat men in bepaalde situaties hoort te doen. Eigenlijk zorgt het tot op de dag van vandaag tot frustratie bij beleidsmakers dat de ECB er in 2008 niet in is geslaagd om de crisissituatie aan te pakken. Dus in de toekomst denk ik dat onderzoek moet uitwijzen hoe deze normen voor samenwerking zich hebben ontwikkeld. Ik werk momenteel aan een voorstel voor een boek waarin ik deze theoretische invalshoek wil toepassen buiten de casussen die in mijn proefschrift zijn bestudeerd.
Wat heb je nog meer geleerd tijdens je PhD-project?
Wat betreft zelfmanagement was de grootste leerervaring waarschijnlijk productief en snel schrijven. Iedereen moet uitzoeken hoe ze het beste werken en dat moest ik heel plotseling doen: in 2021 kreeg ik een geweldige postdoc-positie aangeboden, maar als ik die aannam, betekende dat dat ik mijn doctoraat moest inkorten en mijn volledige scriptie in acht maanden moest schrijven. Ik ging ervoor. In het begin vond ik het vrij moeilijk om elke maand een hoofdstuk te schrijven, maar in de laatste fase had ik ontdekt wat het beste voor mij werkte en schreef ik mijn inleiding en conclusie in slechts twee weken.
Meer in het algemeen heb ik ontdekt hoe belangrijk routines voor mij zijn om goed te functioneren. Dagelijkse rituelen, een sportroutine, vaste werktijden. Dit lijkt misschien een beetje saai, maar het geeft me veel gemoedsrust. Ook heeft het me door het sociale isolement heen geholpen tijdens de lockdown en tijdens de eerste maanden van de Russische invasie van Oekraïne, die erg zwaar waren voor mijn (Oekraïense) vrouw en mij.
Wat ga je doen na de verdediging?
Nou, ik ben nu al zes maanden bezig met een postdoc aan de Universiteit van Luxemburg en ik ben erg enthousiast over wat ik momenteel doe: we bestuderen Europese instellingen die geld kunnen lenen op de kapitaalmarkten. Sterker nog, de dag na de verdediging ben ik alweer terug voor het afnemen van interviews voor mijn huidige project. Mijn professionele doel is om in de academische wereld te blijven en ik hoop binnenkort een vaste baan te vinden waar ik mijn scriptie kan omzetten in een monografie.