Subsidies voor de bouw van grootschalige onderzoeksfaciliteiten
Vijf projecten met onderzoekers van Universiteit Leiden ontvangen van NWO een subsidie voor de bouw of vernieuwing van grootschalige onderzoeksfaciliteiten. Zij gaan onder andere werken aan de grootste telescoop ter wereld en orgaan- en ziektemodellen gebaseerd op menselijke stamcellen.
De projecten maken deel uit van de Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur. In totaal ontvangen negen projecten 140 miljoen euro om grootschalige wetenschappelijke infrastructuur op te zetten of te verbeteren. Het Nederlandse onderzoeksveld heeft gezamenlijk prioriteiten gesteld voor investeringen in onderzoeksfaciliteiten voor de komende tien jaar in de Nationale Roadmap.
‘Als je zorgt voor de juiste infrastructuur, komen partijen bij elkaar die normaliter niet samen om de tafel zitten', legt NWO-voorzitter Marcel Levi uit. 'Daarmee is wetenschappelijke infrastructuur een broedplaats voor nieuwe ontwikkelingen en een sleutel tot innovatie en het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken.’
Universiteit Leiden is hoofdaanvrager bij twee projecten die een subsidie krijgen.
Grootste telescoop ter wereld
De Extremely Large Telescope wordt de grootste telescoop in de wereld en gaat nieuwe inzichten geven over de plek van de aarde als levende planeet in het heelal. Het Nederlandse consortium NL-ELT krijgt subsidie om een deel van de instrumentatie voor de telescoop te ontwikkelen. Het pakket dat ze ontwikkelen is nauwkeurig afgestemd op de Nederlandse wetenschappelijke interesses en expertise, wat de leidende positie van Nederland in de sterrenkunde voor decennia zal waarborgen. De Extremely Large Telescope is in aanbouw in het noorden van Chili en doet naar verwachting in 2028 zijn eerste waarnemingen. Ignas Snellen, hoogleraar Observationele astrofysica, is de hoofdaanvrager van dit project.
Orgaan- en ziektemodellen gebaseerd op menselijke stamcellen
Menselijke stamcellen kunnen gebruikt worden om modellen te creëren die het menselijk lichaam nabootsen, om daarmee de mechanismen van gezonde en zieke weefsels te kunnen begrijpen. Hiermee kan in de toekomst veel beter worden ingeschat hoe het menselijk lichaam reageert op behandelingen.
Er bestaan twee typen menselijke stamcellen, dit zijn adult stem cells (ASC’s) en human induced pluripotent stem cells (hiPSCs). Allebei hebben zowel sterktes als tekortkomingen. De zwaktes kunnen volgens de onderzoekers worden verholpen door beide stamceltypen met elkaar te combineren. hDMT INFRA StemCells moet als nationale infrastructuur onderzoekers helpen die combinatie mogelijk te maken, zodat nieuwe en betere orgaan- en ziektemodellen kunnen worden ontwikkeld. Hoofdaanvrager van het project is Christine Mummery, hoogleraar Ontwikkelingsbiologie. Lees op de website van het LUMC meer over het onderzoek.
Partner bij projecten
De Universiteit Leiden is als partner betrokken bij drie andere projecten die een subsidie krijgen.
SSHOC-NL is een samenwerking tussen de sociale wetenschappen en de geesteswetenschappen. Dit project maakt het voor onderzoekers mogelijk om veilig en ethisch verantwoord een grote hoeveelheid data aan elkaar te koppelen en te analyseren.
Het LISA-observatorium voor zwaartekrachtgolven is een ambitieuze ESA-ruimtemissie voor het midden van de jaren 2030. LISA zal volgens onderzoekers een revolutie teweegbrengen in het begrip over het ontstaan van structuur in de eerste seconde na de Oerknal en de oorsprong van superzware zwarte gaten in kernen van melkwegstelsels. Nederland bouwt met het project GW LISA/ET cruciale onderdelen van een meetinstrument, de interferometer.
De recente ontwikkelingen in de microscopie maken het mogelijk om processen in levende cellen, organoïdes en kleine diermodellen te begrijpen en bij te sturen. NL-BioImaging-AM zal voor alle Nederlandse onderzoekers geavanceerde technieken en toepassingen voor de microscopie ontwikkelen en integreren.
Bannerfoto: Deze artistieke weergave laat zien hoe de Extremely Large Telescope er uit gaat zien. Credit: ESO