Claartje Levelt: ' Studenten stellen soms vragen waar ik hard over moet nadenken’
fotografie: Anna Loh
Claartje Levelt is hoogleraar eerste taalverwerving. Ze onderzoekt hoe baby's en peuters hun moedertaal leren. Naast haar werk is ze graag muzikaal bezig.
Haar onderzoek deelt Levelt in in twee deelgebieden. ‘Als eerste onderzoek ik welke leermechanismes baby's ter beschikking hebben om vanuit zichzelf een taal te leren. Ik wil weten op welke manier ze taal analyseren,’ licht ze toe. ‘Een andere tak van sport is onderzoek doen met tweejarigen die al aan het praten zijn. Daar onderzoek ik hoe spraakproductie tot stand komt. Dan gaat het over hoe ze woorden leren uitspreken. Vaak klinkt dat anders dan bij ons. Ik probeer te onderzoeken hoe dat komt.’
Lesgeven in Amerika
Levelt wist al redelijk vroeg in haar wetenschappelijke carrière dat ze deze richting op wilde. ‘Ik heb mijn scriptie over kindertaalontwikkeling geschreven en ik ben er nooit meer van afgekomen,’ grapt ze. Na de studie taalwetenschap en een promotie in Leiden vertrok Levelt naar de andere kant van de wereld. Aan Rutgers University in New Jersey, Verenigde Staten gaf ze ongeveer anderhalf jaar les. Levelt kijkt met een goed gevoel terug op deze periode in haar leven. ‘Er heerste een hele prettige onderzoekssfeer en –cultuur. Iedereen stond enorm open voor mensen buitenaf. Ik werd hartelijk ontvangen en mocht overal aan meedoen,' vertelt ze. Een van haar favoriete herinneringen aan haar tijd in New Jersey waren de vele potlucketentjes met collega's. ‘Iedereen nam dan een klein hapje mee.’
Na anderhalf jaar kwam Levelt weer terug naar Nederland. Na een tijd wist ze een postdoc-positie aan de Vrije Universiteit Amsterdam te bemachtigen, maar dat was van korte duur. ‘Ik vond dat heel leuk, maar toen belde Lisa Cheng mij ineens met de vraag of ik tijdelijk iemand wilde vervangen bij Linguistics. Ik wees dat eerst af, want ik had al een postdoc. Zodra ik had opgehangen dacht ik: dit moet ik gewoon doen. Wie weet komt die persoon helemaal niet meer terug. Ik heb meteen weer teruggebeld,’ zegt Levelt. Dat bleek een goede keuze te zijn, want de andere persoon kwam inderdaad niet meer terug.
'Kan ik ook twee allerleukste dingen hebben?’
Sindsdien heeft Levelt verschillende werkzaamheden binnen de faculteit opgepakt. Naast onderzoek doen en onderwijs geven, houdt ze zich ook bezig met administratieve taken, zoals de opleidingscommissie, examencommissie én de faculteitsraad. Best lastig om een keuze te maken.
‘Kan ik ook twee allerleukste dingen hebben?’ vraagt Levelt dan ook. ‘Ik vind het echt heerlijk om te schrijven. Ik heb bijvoorbeeld vorig jaar een aanvraag geschreven en ik had er tijd voor om dat goed te doen. Als je daar echt tijd voor hebt dan is er niks heerlijker dan schrijven. De uren vliegen dan voorbij,’ vertelt ze.
‘Maar ik vind het ook heel leuk om onderwijs te geven,’ voegt Levelt toe. ‘Studenten stellen soms hele goede vragen waar ik hard over moet nadenken. Zo gaf ik daarnet een college over taalverwerving. Bij de taalverwerving is er een soort strijd over hoe kinderen taal leren: nature versus nurture. Nature zegt dat taal zo ingewikkeld is dat baby's wel een aangeboren taalsysteem moeten hebben. Terwijl nurture zegt dat het wel meevalt hoe complex een taal is en dat je geen taalspecifieke systemen daarvoor nodig hebt om te leren. Toen vroeg een student om een voorbeeld van hoe taal dan niet zo complex was als je misschien zou denken. Dat was een hele goede vraag, want daar moest ik even over nadenken,’ vertelt ze.
Zangvogels en baby's
Waar Levelt niet over moet nadenken, is haar favoriete werkherinnering. ‘Ik heb aan een aantal ontzettend leuke Lorentz-workshops deelgenomen waarbij ik met een geweldige groep mensen op enorm hoog niveau in een goede sfeer interdisciplinair onderzoek heb uitgevoerd. Ik heb met biologen vergelijkend onderzoek gedaan naar zangvogels, vleermuizen en baby's. Zo gaan deze soorten allemaal door een babbelperiode heen. Het was leuk om samen tot nieuwe inzichten te komen en een interessant stuk te schrijven,’ zegt ze.
Muzikale hobby's
In haar vrije tijd is Levelt graag op een één of andere manier bezig met muziek. Zo heeft ze al sinds haar zevende pianoles. ‘Dat is al 51 jaar pianoles, maar ik ben nooit uitgeleerd. Het is leuk om te blijven leren,’ vertelt ze. Twee jaar geleden besloot ze om ook zanglessen te nemen. 'Ik zat al wel in een koortje, maar ik wilde mijn stem beter onder controle krijgen.’ Levelt zegt dat ze zingen in eerste instantie persoonlijker vond dan pianospelen. ‘Ik vond het een uitdaging om tegenover een leraar te gaan zingen. Ik denk dat het komt omdat je bij pianospelen wel fouten kan maken, maar je kan niet vals spelen. Je kan wel vals zingen. Dat was iets nieuws voor mij.’
In de lijn van nieuwe dingen uitproberen, hoopt Levelt ooit nog een boek over taalverwerving te schrijven. ‘Maar daar moet je veel tijd voor hebben. Als ik het doe, wil ik mij daar ook echt helemaal op storten. Dat project bewaar ik waarschijnlijk voor na mijn pensioen,’ besluit ze.