Maritiem historici en mbo-studenten maken samen historische database
fotografie: Pim Rusch
Wat doe je als je ineens de beschikking krijgt over een vracht data, maar niet weet hoe je die inzichtelijk kunt maken? Maritiem historici van de Faculteit Geesteswetenschappen werkten samen met mbo-studenten om een database te bouwen. ‘We zijn zo compatible aan elkaar.’
Ongeveer twee jaar geleden kreeg hoogleraar Cátia Antunes een bijzonder bericht. Citizen scientist Siem van Eeten schreef haar dat hij al jarenlang zeventiende-eeuwse kapersdossiers verzamelt. Of zij misschien interesse had in de dossiers, waarin werd beschreven of de kaping volgens de juiste procedures was uitgevoerd?
‘Cátia wist meteen dat ze de dossiers openbaar wilde maken’, vertelt Tessa de Boer, promovenda bij Antunes. De documenten staan namelijk tjokvol informatie die relevant is voor maritiem historici, van de samenstelling van de bemanning tot het type vracht. De vraag was alleen hoe al die data inzichtelijk konden worden gemaakt: niemand uit het team had de vaardigheden om een database te bouwen. ‘Ik heb toen voorgesteld om een samenwerkingsverband aan te gaan met mbo-studenten van het Nova College in Beverwijk’, blikt Tessa terug. ‘Mijn broertje heeft daar een ICT-opleiding gedaan, dus we hadden een lijntje lopen.’
Vier vlugge eerstejaars
Dat leidt ertoe dat de kapersdossiers een project worden voor vier vlugge eerstejaarsstudenten: Céline Bijtenhoorn, Alex Rasterhoff, Florian de Vries en Kim Quax. ‘We waren in februari al klaar met de stof voor dat jaar’, licht Kim toe, ‘dus het was fijn dat onze docent met een project kwam waar we onze tanden in konden zetten.’
Onze leraar zegt altijd: mbo’ers zijn aanpakkers, die gaan het gewoon doen.
‘We waren pas eerstejaars, dus nog best wel leken’, vult Florian aan. ‘Maar onze leraar zegt altijd: mbo’ers zijn aanpakkers, dat zijn mensen die het gewoon gaan doen.’ Voor ze het weten zitten ze dan ook tot over hun oren in de vrachtladingen en programmeertalen, die samen moeten komen in een glasheldere database.
Tegelijkertijd krijgen de alfa’s bij maritieme geschiedenis een stoomcursus werken met data. ‘Voor ons was het heel leerzaam om te zien hoeveel vertaalslagen nodig zijn om van een archiefstuk naar een registratie op een website te gaan’, legt Tessa uit. ‘Je hebt daar een heel goed inzicht in je data voor nodig. Bij welk schip hoort deze matroos? En als ik weet welke religie hij had, hoe koppelen we dat dan? Het was voor ons heel interessant om op die manier na te denken, want dat doen we niet zo snel in onze normale werkzaamheden.’ Een geluk daarbij is dat ze steeds kunnen terugvallen op Siem van Eeten, de citizen scientist die aan de start van het project stond. ‘Hij was bereid om elke keer opnieuw door de data te gaan om te controleren of alles inhoudelijk klopte.’
Samenwerken aan iets ‘supertofs’
Uiteindelijk, na eindeloos aanpassingen doorvoeren en proefdraaien, is het dan zover: op 22 november presenteren de studenten en het team van Tessa samen een database waarin met één druk op de knop allerlei gegevens over schepen worden getoond. ‘We hebben iets gemaakt wat echt werkt’, zegt Florian. ‘Dat is goed geweest voor mijn zelfvertrouwen, een bevestiging dat ik het kan. Dat het dan ook nog eens echt gebruikt gaat worden, is natuurlijk helemaal super.’
‘Mensen hebben het vaak over de kloof tussen het mbo, het hbo en de universiteit, maar wij hebben laten zien dat als je samenwerkt, je tot iets supertofs komt’, zegt Kim. Wat de studenten betreft, is het kapersproject dan ook een blijvertje aan het Nova College. ‘Wij gaan verder met onze studie’, zegt Florian, ‘maar het is de bedoeling dat de website een soort levend project wordt dat steeds wordt doorgegeven aan de nieuwe eerste- en tweedejaars om bijgehouden te worden.’
‘Geef ze een belletje’
Ook de universiteit is enthousiast. ‘We hebben plannen om de database uit te breiden met kapersdossiers van over de hele wereld’, zegt Tessa. ‘Dit soort projecten komen vooral bij de natuurwetenschappen- en geneeskundefaculteiten voor, maar wij hebben laten zien dat dit soort samenwerkingen ook bij geesteswetenschappen kunnen. Als iemand een dataset heeft die denkt: “dit moet de wereld in”, zou ik zeggen: geef deze studenten een belletje. Wij kunnen nu zoveel sneller archiefonderzoek doen, dat zorgt echt voor betere en diepgravendere antwoorden op onderzoeksvragen.’
De kapersdatabase is mede mogelijk gemaakt door het Vici-project Exploiting the Empire of Others: Dutch Investment in Foreign Colonial Resources, 1570-1800 van Cátia Antunes.