Gert Jan Geertjes verdedigt preadvies Nederlandse Vereniging voor Wetgeving
Tijdens het jaarcongres van de Nederlandse Vereniging voor Wetgeving op donderdag 6 oktober jl. in het Auditorium van de Ministeries van BZK/JenV in Den Haag verdedigde Gert Jan Geertjes het concept van zijn preadvies getiteld ‘Democratische legitimatie, zorgvuldigheid en transparantie: een reflectie op de drie waarborgen van de formele wetgevingsprocedure’.
In zijn preadvies constateert hij dat de formele wetgevingsprocedure, althans de grondwettelijke regeling daarvan, in een periode van ruim honderdvijftig jaar nagenoeg onveranderd is gebleven en ook zelden als zodanig ter discussie is gesteld. Aan dat laatste lijkt recentelijk verandering te zijn gekomen door diverse ontwikkelingen zoals de digitalisering, de versnippering van het politieke landschap en gesignaleerde problemen bij de uitvoering van wetgeving (o.a. tegen de achtergrond van het kinderopvangtoeslagschandaal).
In het preadvies komt de vraag aan de orde in hoeverre de wetgevingsprocedure nog voldoende toegesneden is op de huidige tijd. Geertjes bespreekt het antwoord op die vraag aan de hand van de drie waarborgen die volgens hem al sinds 1848 aan deze procedure ten grondslag liggen: democratische legitimatie, zorgvuldigheid en transparantie. Het belang van deze waarden als zodanig staat ook nu nog niet wezenlijk ter discussie. Wel is in de praktijk steeds meer druk komen te liggen op met name de voorbereidende fase van het wetgevingsproces, terwijl de aandacht voor wetgeving bij de betrokken politieke actoren in de parlementaire fase achterblijft. De algemene conclusie van het preadvies is dat de sleutel voor de verbetering van het wetgevingsproces eerder ligt in een versterking van de politieke cultuur dan in (vergaande) aanpassingen van de structuur van het wetgevingsproces.
Tijdens de jaarvergadering werd niet alleen het preadvies van Geertjes besproken, maar ook een discussienota over het preadvies ‘De departementale voorfase van het wetgevingsproces: zwaarder, belangrijker en kwetsbaarder?’ van Caspar van den Berg (RuG/UL, tevens lid van de Eerste Kamer). De jaarvergadering werd geopend door voorzitter Frank van Ommeren (VU) met het uitspreken van zijn jaarrede ‘Op zoek naar rechtsstatelijke cultuur’.
Na de introductie van de preadviezen vond er een geanimeerde discussie plaats over het wetgevingsproces en zijn cultuur. Aan het slot van de vergadering stemden de aanwezigen, dit jaar voor het eerst met smartphone, over een aantal stellingen die Geertjes en Van den Berg naar aanleiding van hun preadviezen hadden geformuleerd. Zowel de discussie als de stemming leverde zonder meer nieuwe inzichten op die behulpzaam zijn voor verdere aanscherping van de concepten van de preadviezen. De jaarvergadering was dan ook een groot succes! In het voorjaar van 2023 verschijnen de definitieve versies van de preadviezen in boekvorm bij Boom juridisch.