'Als je weet hoe je brein werkt, begrijp je beter wie je bent'
Op 29 september presenteerde Lara Wierenga samen met grafisch ontwerper Dirma Janse hun nieuwe boek Atlas van ons brein. In bijzijn van collega-wetenschappers en andere geïnteresseerden deelden zij enkele van de schitterende illustraties en verbijsterende feitjes die in het boek zijn terug te vinden.
Als je iets visualiseert, geeft dat grip en leer je jezelf en de ander beter begrijpen. Maar hoe visualiseer je de werking van het menselijk brein dat oneindig complex is en om constante nuance vraagt? Het was geen makkelijke opdracht, maar Lara Wierenga en Dirma Janse durfden het aan en werkten ruim twee jaar aan hun vuistdikke Atlas van ons Brein: Een visuele reis door de hersenen. Die reis blijft niet alleen voorbehouden aan de lezer; ook de makers zelf ervaarden hun boek als een ontdekkingstocht. 'We moesten elkaars taal leren spreken,' vertelt Lara.
Ogenschijnlijk eenvoudig
In het najaar van 2020 gingen Wierenga en Janse op zoek naar een uitgever om hun gezamenlijke droomproject te realiseren, een geïllustreerd boek over het brein.
Ze kregen toen de vraag om eens een rijtje vragen op papier te zetten die ze in het boek aan de hand van illustraties konden beantwoorden. 'Ogenschijnlijk eenvoudig, maar dat was het niet,' vertelt Wierenga over dit proces. Uiteindelijk noteerden ze dertig breinvragen, zoals Waarom doet muziek ons huilen en bewegen? Hoe meet je creativiteit? En: Worden jonge hersenen lui van digitale snufjes? Na de vragen begon hun zoektocht naar de antwoorden; die moesten zowel begrijpelijk zijn als ook recht doen aan de complexiteit van de hersenen. Hetzelfde gold voor de illustraties, waarvan Dirma er voor dit boek honderden heeft gemaakt. Het is geen eenvoudige opgave geweest, maar de twee waren gedreven om samen tot een duidelijk geheel te komen en antwoord te geven op alles wat je ooit over het brein zou willen weten.
Dopaminemachine
'Ons doel was om complexe informatie overzichtelijk te maken, zodat je in één oogopslag begrijpt wat je moet weten,' vertelt Wierenga. 'Dat betekent niet dat een infographic of illustratie de realiteit altijd versimpelt,' benadrukt Janse. Ook hele ingewikkelde hersensystemen kun je waarheidsgetrouw visualiseren, al moet je daarvoor wel buiten de lijntjes durven kleuren. Dat deed Dirma bijvoorbeeld toen ze besloot het dopaminesysteem van de hersenen in de vorm van een futuristisch ogende machine te gieten: de dopaminemachine. 'Als wetenschapper was dat spannend, het moet allemaal wel feitelijk kloppen,' erkent Wierenga. En het klopte, de paginagrote dopaminemachine geeft nu een knap inkijkje in waarom pubers toch vaak zo tegendraads en impulsief zijn.
-
Lara Wierenga en Dirma Janse presenteren hun nieuwe boek Atlas van ons brein -
Sommige mensen in het publiek hadden vooraf al een exemplaar aangeschaft. -
Pieter De Messemaeker van Uitgeverij Lannoo werkte samen met Lara en Dirma actief mee aan de totstandkoming van Atlas van ons brein. -
Ook Lieke Asma, filosofe en psychologe, gaf haar kijk op het boek door iets van haar expertise te delen. -
Zanger Mr. Weazley (Benjamin Thode) en zijn gitarist verbonden de wetenschap van de hersenen met kunst via hun muzikale expressie. -
De sprekers genoten van het optreden van Mr. Weazley en onderschreven het belang van de brug tussen kunst en wetenschap, in het bijzonder voor de neurowetenschappen. -
Na Lieke's lezing vormden de drie een panel om vragen te beantwoorden, met moderator Linde van Schuppen (rechts). -
Na de presentatie was er gelegenheid om te feliciteren, wat velen deden, waaronder neurowetenschapper en emeritus hoogleraar Dick Swaab, die verschillende bestsellers schreef over de hersenen waaronder: 'Wij zijn ons Brein' en 'Ons Creatieve Brein'.
Wat we nog niet weten
Atlas van ons Brein hoef je niet van kaft tot kaft te lezen. Je kiest een vraag die je aanspreekt, en in het hele boek word je doorverwezen naar illustraties en verhalen die je meer verdieping bieden. Ook als je het boek wel helemaal leest, zal het brein geheimen voor je houden. Gelukkig maar, vindt Wierenga: 'We hopen dat mensen zich meer verwonderen over het brein na het lezen van dit boek, en over alles dat we nog niet weten.'