Wetenschappers maken 17e-eeuws parfum van Constantijn Huygens na
Een team van wetenschappers van De Jonge Akademie en het Huygens ING/NL Lab bracht een drie eeuwen oude geur tot leven op basis van een recept van Constantijn Huygens. De geur maakt het verleden meer tastbaar en kan mensen de geschiedenis op een nieuwe manier laten ervaren.
Het recept voor de geur is een van de 150 recepten verzameld in een receptenboek van Constantijn Huygens (1596-1687). Verwijzingen naar parfum vonden onderzoekers ook terug in nooit eerder bestudeerde delen van zijn correspondentie. De brieven laten een hele persoonlijke kant zien van de man die bekend is als secretaris van de prinsen van Oranje, dichter, musicus, en wetenschapper. Uit het receptenboek en de correspondentie blijkt dat Huygens ook nog amateur-parfumeur is geweest en recepten uitwisselde met mannen en vrouwen. Een groepje academici besloot één van zijn geuren opnieuw te maken.
Herinneringen
Zij kozen voor Huygens recept ‘Rieckend water van mijn moeder’. ‘We denken dat hij met de geur de herinnering aan zijn moeder sterk wilde houden na haar dood’, zegt Hanneke Hulst, hoogleraar Neuropsychologie in Gezondheid en Ziekte. ‘Hersengebieden die betrokken zijn bij verwerking van emoties en ons geheugen zitten in ons brein naast elkaar. Wanneer een geur wordt gekoppeld aan een sterke emotie, positief of negatief, zorgt dit voor een diepgewortelde herinnering. Dat we nu een geur kunnen ruiken die voor Huygens zeer waarschijnlijk van grote emotionele waarde is geweest, is heel bijzonder.’
Bloemig en kruidig
Het reukwater dat Huygens aan zijn moeder deed denken, is bloemig maar ook kruidig met ingrediënten zoals roos, lavendel, tijm, marjolein, kruidnagel en kaneel. Het is een geur die anders is dan parfums van nu. Hij heeft wat meer pit. ‘Het is een prettige geur’, zegt universitair hoofddocent Engelse literatuur Nadine Akkerman die correspondentienetwerken en kennisuitwisseling bestudeert voor het project. Het reukwater is overigens niet bedoeld om als parfum op te spuiten, maar om in huis te verspreiden.
Flirten
Volgens Akkerman gebruikte Huygens geuren op verschillende manieren. ‘Als hij recepten uitwisselde met mannen ging het meer over de wetenschappelijke kant, bijvoorbeeld over het destillatieproces. Het is het begin van de scheikundige wetenschap. Met vrouwen flirt hij.’ Akkerman parafraseert wat hij aan zangeres Utricia Ogle schreef: “We hebben samen de mooiste muziek gecomponeerd. Nu zijn wij van elkaar verwijderd. Als jij dit geurzakje tussen jouw lakens legt en ik doe hetzelfde, dan zijn we toch bij elkaar.” ‘We krijgen hierdoor absoluut een ander beeld van deze man. We leren meer over zijn persoonlijke relaties.’
Verbreden
De wetenschappers hopen dat het project mensen helpt om de geschiedenis op een nieuwe manier te ervaren en de connectie tussen emotie en herinnering beter te belichten. Hulst: ‘Ik hou mij zelden bezig met het verleden, ik kijk dagelijks vooral hoe we het voor patiënten in de toekomst beter kunnen maken. Dit project en het ruiken van deze geur maakt het verleden voor mij opeens meer tastbaar. Huygens wordt veel meer een man van vlees en bloed. Het is een uitnodiging om mijn gezichtsveld te verbreden.’
Tentoonstelling
Wie de geur zelf wil ruiken, kan dat doen op buitenplaats Huygens’ Hofwijck in Voorburg. Vanaf 9 april tot 4 juli en van 31 augustus tot 5 december vindt hier een tentoonstelling plaats rondom Constantijn Huygens. Op basis van de reconstructie door het team van wetenschappers, heeft Mary Pierre Julien, parfumeur bij Givaudan, de geur opnieuw gecreëerd. Deze is op de tentoonstelling als geurwater te ruiken en in de vorm van een geurkaars te koop.
Bezoekers kunnen ook zien hoe Huygens de geur moet hebben gemaakt. Daarnaast is het onderzoek van experts van vroegmoderne historische teksten en materialen te zien en zullen hersenonderzoekers van de stichting Brein in Beeld uitleg geven over hoe geuren in de hersenen worden verwerkt en hoe ze onlosmakelijk zijn verbonden met emoties en herinneringen.
Tekst: Dagmar Aarts
Foto's: Durare