Hoe bepaal je de juiste geneesmiddeldosering voor een kind?
Hoe bepaal je voor kinderen de juiste dosering van geneesmiddelen? Universitair docent Elke Krekels en haar collega’s ontdekten dat je dat voor sommige medicijnen vrij simpel kunt bepalen. Op 13 april ontving Krekels de TOP-Publicatieprijs tijdens de jaarlijkse voorjaarsdag van De Nederlandse Vereniging voor Klinische Farmacologie en Biofarmacie.
Bij medicijnen is het altijd belangrijk dat je de juiste dosering neemt. Een kind kun je niet altijd dezelfde hoeveelheid medicijn geven als een volwassen persoon. Maar van een heleboel geneesmiddelen is nooit precies onderzocht wat de beste dosering is voor een kind. ‘Lange tijd vond men het onethisch om te “experimenteren” met kinderen’, vertelt Krekels. ‘Hierdoor weten we niet altijd welke dosis veilig en effectief is. Op die manier werd eigenlijk elke behandeling een experiment.’ Sinds begin deze eeuw is het voor nieuwe geneesmiddelen verplicht om het effect bij kinderen te onderzoeken.
Voor medicijnen die al op de markt waren, bepalen artsen de juiste dosering voor een kind nu vaak op basis van ervaring. ‘Onze onderzoeksgroep bij het Leiden Academic Centre for Drugs Research kijkt nu hoe we hiervoor betere richtlijnen kunnen ontwikkelen,’ aldus Krekels. ‘Dat doen we met speciale computermodellen.’
Waarom dosering naar lichaamsgewicht niet altijd werkt
Met die modellen onderzochten Krekels en haar collega's een veelgebruikte doseringsmethode, waarbij het lichaamsgewicht leidend is. ‘Als een kind half zo zwaar is als een volwassene, krijgt het ook de helft van de dosis voor een volwassene,’ legt Krekels uit. ‘Deze methode is lekker makkelijk, maar we weten inmiddels ook dat de lichamelijke verschillen tussen volwassenen en kinderen veel complexer zijn dan alleen een verschil in gewicht. Denk bijvoorbeeld aan de grootte en doorbloeding van organen zoals lever en nieren en de rijping van enzymen in deze organen. Al die processen ontwikkelen zich met verschillende snelheden. Dat heeft allemaal invloed op de medicijnafbraak.’
Soms volstaat de simpele berekening toch. Krekels: ‘Wij hebben gekeken wanneer dat zo is. In die gevallen hoeven we dus niet heel moeilijk te doen om de dosis vast te stellen.
Waardering voor theoretische principes
Krekels geeft een bijzondere pluim aan haar voormalige promovendus Elisa Calvier. ‘Zij legde met haar proefschrift een belangrijke basis voor deze publicatie. Elisa paste als eerste de bestaande theorie op deze nieuwe manier toe. Ze heeft een paar duizend regels aan computercode geschreven voor de implementatie ervan.’
Voor het maken van modellen werkt Krekels vaak samen met artsen. Dat was hier niet het geval. De prijswinnende publicatie is volledig gebaseerd op theoretische principes en computersimulaties. Krekels: ‘Daarom vind ik het mooi om te zien dat een vereniging als de NVKF&B die zich richt op onderzoek bij patiënten, op deze manier haar waardering uitspreekt voor theoretisch onderzoek.’
Wetenschappelijke publicatie
Krekels, E.H., Calvier, E.A., van der Graaf, P.H. and Knibbe, C.A. (2019), Children Are Not Small Adults, but Can We Treat Them As Such?. CPT Pharmacometrics Syst. Pharmacol., 8: 34-38. https://doi.org/10.1002/psp4.12366
KVKF&B TOP-Publicatieprijs
De Nederlandse Vereniging voor Klinische Farmacologie en Biofarmacie (NVKF&B) reikt jaarlijks een bedrag van 500 euro uit voor de NVKF&B TOP-Publicatieprijs. Dit bedrag wordt éénmaal per jaar uitgekeerd in de vorm van een ‘educational grant’ voor de beste klinisch farmacologische publicatie van één van de leden van de NVKF&B. Inzending worden onder andere beoordeeld op actualiteit, originaliteit en de bijdrage die het artikel levert aan de beroepsuitoefening van de klinische farmacologie.