Carel Stolker in gesprek over de impact van onderzoek
Rector magnificus Carel Stolker namop 8 februari afscheid. Als er één thema als een rode draad door zijn carrière liep, dan is het de verbinding tussen universiteit en maatschappij. In een serie afscheidsgesprekken ging Stolker nog eenmaal in gesprek met mensen van binnen en buiten de universiteit over maatschappelijke impact van onderzoek. Van Brexit tot werkstress en van taalkunde tot wetenschapscommunicatie.
Als taalwetenschappers op boevenjacht gaan
‘Neem bijvoorbeeld een telefonische bedreiging,’ zegt Willemijn Heeren, universitair hoofddocent aan het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL). ‘Ik onderzoek in hoeverre het spraakmateriaal in zo’n betwiste voicemail of telefoontap overeenkomt met spraakmateriaal van een verdachte, om te bepalen of het van dezelfde spreker afkomstig kan zijn. Zo ja, dan zou dat bewijs kunnen vormen in de rechtszaal.’ Sinds 2015 werkt Heeren samen met Tina Cambier, die als taalwetenschapper o.a. werkzaam is bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), waar ze onderzoekt of vluchtelingen daadwerkelijk uit oorlogsgebied afkomstig zijn door te kijken naar de talen die ze spreken. Ook hier wordt dus taalkundige expertise gebruikt om een maatschappelijk vraagstuk op te lossen.
Lees het hele gesprek tussen Carel Stolker en taalonderzoekers Tina Cambier en Willemijn Heeren
Hoe de Brexit beleidsmakers en onderzoekers naderbij brengt
‘In de beleidspraktijk denken en werken we heel veel in processen. Dat geeft houvast en is ook hoe de praktijk werkt. Maar het vernauwt in zekere zin je blik. Een samenwerking met academici, of soms simpelweg een gesprek met een wetenschapper, kan helpen om een stap terug te doen en meer overzicht te creëren, je blik weer te verbreden of een ander perspectief te vinden.’
Twee psychologen op date met de rector
‘Carel, kun jij je nog herinneren dat ik jou deze zomer een vragenlijst over thuiswerken stuurde?’ vraagt psycholoog Helen Pluut. ‘Daarvan zijn net de resultaten gepubliceerd.’ ‘Wat goed, zo snel al,’ roept Stolker enthousiast. Het belangrijkste dat Pluut vond, is dat thuiswerken zorgt voor het vervagen van de grenzen tussen werk en privé, of eigenlijk tussen alle verschillende rollen of taken die mensen hebben. Die vervaagde grenzen, blurred boundaries in vaktermen, zorgen voor emotionele uitputting. En dat kan weer een symptoom zijn van burn-out. De bevindingen zullen voor veel thuiswerkers herkenbaar zijn. Toch vindt klinisch psycholoog Teunis Rebel ze in bepaalde zin opvallend. ‘Thuiswerken werd vóór deze crisis gezien als stressverlagend, juist doordat je thuis en privé meer kunt combineren.’
Een podium voor de wetenschap
Volgens Julia Cramer, die onderzoek doet naar wetenschapscommunicatie bij de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen, is er in ieder geval een flinke dosis moed voor nodig om als wetenschapper in een talkshow te gaan zitten. ‘Als wetenschapper wordt je vaak tegenover iemand gezet die heel overtuigd is van zijn zaak. Maar een wetenschapper is voorzichtiger, en zich terdege bewust van wat er allemaal nog niet bekend is over het onderwerp. Dat maakt je kwetsbaar, zeker live op tv. Amito Haarhuis, die in zijn museum Boerhaave in hele praktische zin aan wetenschapscommunicatie doet, wijst erop dat de politiek in het begin van de coronacrisis de wetenschap op het schild heeft gehesen. ‘We luisteren naar de wetenschap, zei Rutte. Dat heeft denk ik ook een gunstig effect gehad op het vertrouwen.
Corona en de kloof tussen burger en expert
Op deze hectische vrijdagmiddag (het kabinet Rutte III is net afgetreden om de toeslagenaffaire, red.) hebben de tafelgenoten het over een prangend onderwerp: de kloof tussen burger en ‘instituten’. Wie de krant of televisie erop naslaat, krijgt namelijk al gauw het gevoel dat die kloof groter is geworden, en dat er een gapend gat ligt tussen burgers aan de ene kant en de overheid, media en wetenschap aan de andere kant. Op social media lees je dat de NOS fake news verspreidt en dat het coronavirus een complot is. Carel Stolker – zelfverklaard ‘veelkijker’ van EenVandaag – wil graag weten: hoe groot is die kloof precies? En kan de wetenschap een rol spelen om die kloof te dichten?