Vijfvoudig topopleiding Wiskunde: lessen uit coronatijd
De Leidse bacheloropleiding Wiskunde is voor de vijfde keer op een rij topopleiding en haalt wederom de hoogste score van alle Nederlandse wiskundebachelors. Studenten blijven zeer tevreden over hun onderwijs aan het Mathematisch Instituut, ook in het coronajaar. ‘Maar we missen wel ons krijtbord.’
Wie terugdenkt aan onderwijs in 2020, kan niet om de gevolgen van de coronacrisis heen. Ook voor wiskundestudenten in Leiden veranderde er veel. ‘In het eerste weekend na de aankondiging van de lockdown was er nog veel onzekerheid. Maar de docenten hebben bijzonder snel geschakeld naar online college, waardoor de vakken zelf geen vertraging hebben opgelopen. Ook alle tentamendata zijn gehaald, hoewel de vorm van de tentamens natuurlijk wel was aangepast,’ vertelt Jolien Kamphuis, vijfdejaars wiskundestudent.
Razendsnelle omschakeling
Ook vierdejaars student Victor van der Horst zag een razendsnele omschakeling. ‘Docenten die normaal gesproken zweren bij een krijtbord hebben toch een goede manier gevonden om op afstand – en zonder krijtbord – een goed college te geven. Het is echt verrassend om te zien hoe ons onderwijs in heel korte tijd ingrijpend is veranderd.’
Door de versoepeling van de coronamaatregelen werd fysiek onderwijs later in het jaar weer mogelijk. Momenteel krijgen alle wiskundestudenten op woensdag en donderdag fysiek onderwijs. Vaak werkcolleges voor eerste- en tweedejaars, hoorcolleges voor de oudere studenten die geen werkcolleges ingeroosterd hebben. De rest van de lessen blijft online, in de vorm van hoorcolleges, vragenuren en soms ook werkcolleges.
College volgen op eigen tempo
Studenten missen daarbij vooral de interactie met docenten en met elkaar, vertellen ze. Maar ze zien ook positieve aspecten. ‘Een voordeel van online hoorcollege is dat je het op je eigen tempo kan volgen, vooral als het tevoren is opgenomen. Je kan nu een college op pauze zetten als er iets wordt gezegd waar je zelf wat langer over moet nadenken. Of juist versnellen als je datgene wat behandeld wordt al begrijpt,’ vertelt Jolien. Maar er is ook een valkuil: ‘Een college volgen achter een scherm is een stuk minder interactief, en ik merk dat ik sneller afgeleid raak.’
Samen voor het krijtbord
Ook de online vragenuren en werkcolleges hebben hun voor- en nadelen. ‘Ik merk dat er meer uit de vragenuren wordt gehaald dan voorheen, omdat studenten over het algemeen beter voorbereid zijn en er de hele tijd vragen worden gesteld ,’ vertelt Jolien. Een nadeel van online lessen, vindt Jolien, is dat het soms lastig is zaken precies over te brengen. ‘Sommige formules, of bijvoorbeeld matrices, zijn beter te begrijpen als je ze kan opschrijven. Bij fysieke werkcolleges of vragenuren schrijven we die op een (krijt)bord, kijken we er op afstand even naar, en komen er dan weer op terug. Online is dat lastiger.’
Kwaliteitsverschil
Assistenten gebruiken nu veel ipads en screen sharing. Victor: ‘Dat is wel een stuk minder van kwaliteit dan wanneer je samen met je docent voor een krijtbord staat. Wij wiskundigen zijn nu eenmaal nogal verknocht aan het krijtbord’. Maar over de gehele linie valt het kwaliteitsverschil mee, aldus de studenten. ‘Natuurlijk kan je niet meer zomaar bij iedereen binnenlopen of met een groep medestudenten samen op de universiteit gaan zitten, maar ik denk dat onze opleiding dit heel goed heeft opgevangen. Buiten de ingeroosterde lessen zijn er bijvoorbeeld ook zalen gereserveerd om soms toch op de universiteit te kunnen werken. Door de fysieke dagen heb je nog wel degelijk contact met mensen en hoef je niet elke dag thuis te zitten.’
24 uur per dag je vraag stellen
‘Daarnaast merk ik dat zowel docenten als studentenassistenten extra hun best doen om iedereen zo goed mogelijk te helpen. Ze maken bijvoorbeeld extra filmpjes met uitleg. Buiten de vragenuren moedigen ze ons aan om vooral te mailen als we ergens niet uitkomen. Dan plannen ze een 1-op-1-videogesprek in voor extra uitleg. En er worden extra vragenuren gepland als daar vraag naar is. Ook zijn er veel vakken met online chat-functionaliteiten, waarop je 24 uur per dag je vragen kunt stellen. En heel vaak komt er heel snel antwoord.’
Nul online onderwijservaring
Ook de docenten zelf waren verrast over hoe snel ze wisten om te schakelen. Marco Streng: ‘Eén dag zonder colleges en één week zonder scriptiebegeleiding, en toen was de hele universiteit online!’ Robin de Jong: ‘Je moet bedenken dat we van ongeveer nul online onderwijs naar volledig online onderwijs zijn overgestapt. In het begin was het hectisch. Je moet veel in korte tijd onder de knie krijgen waar je nog nooit eerder over hebt nagedacht.’
Creatief op het krijtbord
Marco Streng vervolgt: 'Als je college geeft wil je als docent natuurlijk interactie. Je wilt het kwartje zien vallen, het signaal oppikken als er iets nog niet duidelijk is. Met het remote onderwijs is dat allemaal veel moeilijker.' Robin de Jong: 'Wiskundigen houden van het krijtbord, omdat je daar lekker je creativiteit op kunt loslaten en je er ook zo goed samen wiskunde op kan doen. Die aspecten missen we nu enorm. Bij het geven van wiskunde-onderwijs ga je echt samen met je studenten op reis, je neemt ze mee. Dat idee komt nu helaas minder over.'
Prachtige scripties
Maar de docenten kunnen elkaar goed helpen, vertellen ze, en ook de studenten en studentassistenten springen bij. De Jong vervolgt: 'Inhoudelijk hebben we bij geen enkel vak iets hoeven in te leveren. We hebben "gewoon" alles kunnen doen wat we van plan waren te doen. En studenten hebben mooie resultaten behaald, en mooi werk aan hun scripties afgeleverd. Ondanks de heftige en moeilijke periode in het voorjaar en de zomer zijn er toch net als in andere jaren prachtige bachelor- en masterscripties geschreven. Het niveau was nog altijd hoog. Ik ben blij om te zien dat er zoveel mensen zijn afgestudeerd, en ook met zulke mooie resultaten.’
Online taskforce en vragenuurtje voor docenten
Belangrijk daarbij was volgens Streng het helder communiceren richting de studenten over de vorm van onderwijs en van tentamens. Voor de tentamens richtte de opleiding een taskforce op die de mogelijkheden op een rijtje zette en daar voorlichting over gaf. ‘Zo hebben we in de tentamenperiode een redelijk uniforme aanpak bereikt. Doordat alles goed geregeld is bij de tentamens, hopen wij althans in ieder geval iets van de stress bij studenten te hebben kunnen wegnemen.’
Ook stelde opleidingsdirecteur Floske Spieksma snel na de lockdown een wekelijks online vragenuurtje in, waarbij collega's ervaringen met hun onderwijs uitwisselen en elkaar tips geven. Een prachtige manier om contact met elkaar te houden en elkaar te helpen, aldus de docenten.
Zoveel mogelijk op locatie
Streng: ‘Wat ook heel goed is geweest: werkcolleges zodra het weer mocht (dus vanaf september) toch zoveel mogelijk toch op locatie doen. Door het verspreiden van kleine groepjes over veel ruime zalen waar de anderhalvemeterregel goed kan worden gehandhaafd. Vooral voor de eerstejaarsstudenten die nog niemand kennen was dit heel belangrijk. Voor de eerstejaars studenten zijn er ook fysieke tutoraatsbijeenkomsten die hun vruchten af lijken te werpen.’ In de zomer heeft de opleiding Wiskunde de aanstaande eerstejaarsstudenten bovendien een online zomercursus aangeboden om de eerstejaarsstudenten toch op een zo goed mogelijke manier welkom te heten en voor te bereiden op hun studie.
Trots
Robin de Jong besluit: ‘Ik ben trots op wat we met zijn allen bereikt hebben, met name in voorjaar en zomer toen er helemaal geen fysiek contact mogelijk was. Hierbij wil ik met name ook de studentassistenten en alle andere onderwijsondersteuners noemen die zo fantastisch hebben bijgedragen aan alle mooie resultaten. Het is een interessante en soms ook lastige zoektocht, waarbij we ook heel veel moois hebben bereikt.’
De toekomst
Ook de studenten kijken met vertrouwen naar de toekomst. Victor: ‘Wat mij vooral zal bijblijven is hoe erg iedereen zijn best doet om hier het beste van te maken, en zo goed mogelijk onderwijs te blijven leveren. Ik denk dat ook in de toekomst studenten en docenten zullen blijven werken met alle online tools die we nu hebben geleerd en nog aan het leren zijn. Er zitten toch ook genoeg voordelen aan.’ Jolien: ‘Natuurlijk is het niet voor iedereen makkelijk en wil iedereen het liefst weer terug naar zo veel mogelijk fysiek onderwijs. Maar ook in deze periode blijkt maar weer eens hoe behulpzaam iedereen hier bij de opleiding Wiskunde is.’
Criteria voor Topopleiding anders dan anders
De Keuzegids Hoger Onderwijs vraagt jaarlijks studenten hun eigen opleiding te beoordelen in de Nationale Studenten Enquête (NSE). Op basis van de uitkomsten stelt de gids vervolgens per vakgebied een ranglijst van opleidingen samen, waarbij hoog scorende opleidingen het predicaat Topopleiding krijgen. De Leidse bacheloropleiding Wiskunde ontving dit predicaat al voor de vijfde keer op rij.
Door de coronamaatregelen is de NSE in 2020 niet doorgegaan. Daarom zijn opleidingen beoordeeld op basis van arbeidsmarktcijfers en studiesuccescijfers. Lees meer over de methodiek op de website van de Keuzegids.