Democratie beschermen in de Europese Unie
Politicoloog Tom Theuns (Universiteit Leiden) ontvangt een Veni-beurs van de belangrijkste Nederlandse wetenschapsfinancier NWO. Dit betekent dat hij wordt erkend als een veelbelovende onderzoeker en dat hij gedurende vier jaar wordt ondersteund bij het verder ontwikkelen van zijn ideeën. Theuns gaat zich richten op de rol die de Europese Unie kan spelen als tegenwicht voor het democratisch verval in enkele lidstaten.
Democratisch verval binnen de EU
Volgens Tom Theuns kunnen we ‘niet langer voor lief nemen dat EU-lidstaten stabiele democratieën zijn.’ In de Freedom in the World Index van het jaar 2019, was Hongarije bijvoorbeeld de eerste Europese lidstaat die uit de categorie vrije landen afzakte naar ‘partly free’. Andere lidstanden (zoals Polen) laten eenzelfde tendens zien, ook al is de EU gecommitteerd aan democratie en de rule of law. Als politiek theoreticus die is gespecialiseerd in democratische legitimiteit en Europese politiek, vraagt Theuns zich af: ‘Wat moet de EU doen om democratie te beschermen, met het oog op het democratisch verval in sommige lidstaten?’
Theuns’ Veni project, ‘Protecting democracy in Europe’, voorziet in drie stappen. Eerst zal hij de verankering van de rule of law in Europese wetgeving analyseren. In hoeverre is deze coherent en consequent? Daarbij zal Theuns gebruik maken van de methode die hij heeft ontwikkeld met zijn Leidse collega Andrei Poama en die is gepubliceerd de American Political Science Review. Ten tweede gaat Theuns kijken naar de geschiedenis van bescherming van democratie in de EU. Welke successen zijn er op dit vlak geboekt? Waar is het fout gegaan? Hij legt uit: ‘De historische blik zal verbanden blootleggen tussen de uitbreiding van de EU en het democratisch verval. We moeten het democratisch tekort van de EU serieus nemen en lessen trekken uit het verleden.’ De laatste stap is het doen van aanbevelingen voor beleidshervormingen teneinde de democratie binnen Europa beter te kunnen beschermen.
‘Jonge, talentvolle, veelbelovende onderzoekers’
Veni’s worden jaarlijks toegekend door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Net als Vidi’s en Vici’s maken zij deel uit van het NWO-Talentprogramma. Veni’s stellen recent gepromoveerde onderzoekers in staat om gedurende drie jaar (in voltijd) hun ideeën verder te ontwikkelen. Met het Talentprogramma wil NWO vernieuwend onderzoek stimuleren en de carriere van jonge, talentvolle, veelbelovende onderzoekers ondersteunen.
In de Veni-ronde van 2019 ontving NWO 1176 aanvragen; daarvan werden er 161 (14%) gehonoreerd. Een Veni-beurs bedraagt maximaal €250.000.
‘Een geweldig privilege’
Theuns: ‘Het is een geweldig privilege dat ik deze Veni-beurs heb gewonnen. Dat zou onmogelijk zijn geweest zonder de steun en de inbreng van mijn collega’s in het Instituut Politieke Wetenschap. Ik zie ernaar uit om met hulp van de beurs te gaan nadenken over een van de grootste uitdagingen voor de integratie van Europa.’
U kunt Theuns volgen op Twitter, @TomTheuns. Hij zal regelmatig verslag doen van zijn project.
Meer Leidse laureaten
Behalve de politicoloog Tom Theuns sleepten nog 10 Leidse onderzoekers een Veni in de wacht. Meer over hun projecten leest u hier:
› Elf Leidse wetenschappers krijgen Veni-subsidie
Het Instituut Politieke Wetenschap boekte nog een mooi succes in de 2019-ronde: Wouter Veenendaal ontving een Vidi.