'Hallo Leiden, hoe gaat het?' Minister Van Engelshoven brengt online werkbezoek
Onderwijs in coronatijd, de hoge werkdruk en de uitdagingen van de faculteit Geesteswetenschappen. In een online werkbezoek op 12 oktober aan de Universiteit Leiden besprak OCW-minister Van Engelshoven de hot issues van dit moment. Met aan de virtuele tafel het college van bestuur, diverse docenten en leden van de Universiteitsraad (UR). 'Wie kan een docent Sanskriet vervangen?'
Het werkbezoek van de minister zou aanvankelijk plaatsvinden op de Campus Den Haag, maar vond vanwege de coronamaatregelen geheel online plaats, in Kaltura. ‘Jammer, maar wel passend in deze tijd,’ merkte rector Carel Stolker op. Van Engelshoven was zeer benieuwd hoe het met het onderwijs gaat. ‘Iedereen is doordrongen van het belang van continuïteit, maar voortdurend zijn er studenten en medewerkers die in quarantaine moeten. Hoe beïnvloedt het virus jullie werk, jullie operationaliteit?’ Vicerector Hester Bijl beaamde dat dat ‘continu een uitdaging’ is en er keihard wordt gewerkt om het onderwijs zoveel mogelijk door te laten gaan.
'Hoe beïnvloedt het virus jullie werk, jullie operationaliteit?'
Het nieuwe onderwijs
Diverse docenten legden de minister uit hoe het onderwijs dankzij grote inspanningen nu voor een groot deel online is en fysiek waar het kan. ‘Ik neem van tevoren al mijn hoorcolleges op,’ zei Dirk Visser, hoogleraar Intellectueel Eigendom. Studenten bekijken die eerst en kunnen daar vragen over stellen tijdens interactieve sessies. Misschien is het wel leerzamer dan het klassieke hoorcollege, aldus Visser. ‘Maar zo’n college moet je wel met z’n tweeën geven zodat de een kan praten en de ander de vragen via de chat doorspeelt.’ Archeoloog Joanne Mol zet studenten vooral veel aan het werk aan de hand van opdrachten en quizzen. ‘Kunnen de practica doorgaan?,’ vroeg Van Engelshoven. Practica zoals labwerk en veldwerk moeten wel fysiek, legde Mol uit. Maar dat kan nu alleen in kleinere groepen en docenten moeten hetzelfde practicum dus meerdere keren geven.
Werkdruk stijgt verder
Een goede ict-ondersteuning van docenten is cruciaal, aldus Bart de Smit, vicedecaan van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Er wordt nu geprobeerd om docenten zoveel mogelijk via één helpdesk te bedienen omdat ze anders horendol worden. De werkdruk onder docenten is in coronatijd alleen nog maar verder opgelopen, beaamde hoogleraar Koreastudies Remco Breuker, nieuw lid van de UR. ‘Door alle onderwijsinspanningen komt het onderzoek in gedrang.’ Ook historicus Manon van der Heijden pleitte voor een andere balans en een ander waarderingssysteem voor onderwijs en onderzoek. ‘Maar dat moet geen papieren tijger zijn met alleen maar meer regels.’
'Het is mijn generatie die de puinhopen van de coronacrisis moet opruimen.’
Puinhopen coronacrisis
Bas Knapp, student-lid in de UR, maakte zich hard voor het belang van studenten. ‘De investeringen van het kabinet gaan vooral naar het bedrijfsleven en onderwijs dreigt buiten de boot te vallen. Maar het is mijn generatie die de puinhopen van de coronacrisis moet opruimen.’ Breuker en Knapp boden zichzelf aan als lid van een nieuwe taskforce om mee te denken over de toekomst van het hoger onderwijs. De minister waardeerde hun aanbod, maar pareerde de kritiek dat het kabinet zo weinig geïnvesteerd heeft in onderwijs.
Mentaal welzijn
Van Engelshoven wilde graag weten hoe studenten deze coronatijd doorstaan. Vicerector Hester Bijl legde uit dat velen, na enkele opstartproblemen, redelijk goed de overstap naar online hebben gemaakt. Maar hun mentale welzijn is wel een punt van zorg. ‘Na al deze maanden is bij velen de rek er een beetje uit,’ aldus Willemijn Nieuwenhuijs, hoofd student support services. Er wordt een groot beroep gedaan op de studieadviseurs en studentenpsychologen. ‘Zijn het dezelfde groepen studenten die zich vóór corona ook bij hen melden?,’ vroeg Van Engelshoven. ‘Deels wel zoals internationale studenten en studenten met een beperking, maar er is zeker een verbreding onder de hulpvragers te zien,’ aldus Nieuwenhuijs. Mieke Cabout, coördinator van Healthy University, vertelde over het programma van Healthy University@Home. Met online workshops en adviezen krijgen zowel medewerkers als studenten tips om zo goed mogelijk door deze moeilijke tijd heen te komen.
‘Kijk alleen al naar de snelle geopolitieke ontwikkelingen. We hebben experts nodig in bijvoorbeeld Ruslandkunde en Afrikanistiek om de wereld te begrijpen.’
Wie vervangt een docent Sanskriet?
Tijdens het werkbezoek was er speciale aandacht voor de positie van de geesteswetenschappen. Decaan Mark Rutgers vertelde dat zijn faculteit voor extra uitdagingen staat. Docenten bij Geesteswetenschappen zijn minder eenvoudig te vervangen als ze bijvoorbeeld ziek zijn of in quarantaine moeten – wie kan er even invallen voor een docent Russisch of Sanskriet? In Leiden zijn er diverse gespecialiseerde studies die binnen Nederland alleen in Leiden worden aangeboden en zelfs binnen Europa schaars zijn. Daarom is het heel belangrijk, zo benadrukte ook Stolker, dat er ook voor deze studies met dikwijls kleine studentenaantallen genoeg geld beschikbaar blijft. Ineke Sluiter, hoogleraar Griekse literatuur en letterkunde, wees op een groot verschil met een promotieonderzoek bij Wiskunde en Natuurwetenschappen. Daar werkt een promovendus meestal mee aan het onderzoek van de hoogleraar, maar bij Geesteswetenschappen doet de promovendus vaak geheel zijn eigen onderzoek en komt de begeleiding neer op ‘liefdewerk, oud papier’.
Wereld beter begrijpen
Vicedecaan Mirjam de Baar wees op enkele gunstige ontwikkelingen binnen de faculteit. Een studie in de geesteswetenschappen is zeer in trek en de studentenaantallen nemen navenant toe. En uit recent arbeidsmarktonderzoek blijkt dat 70 procent van de pas afgestudeerde geesteswetenschappers de afgelopen jaren binnen twee maanden een baan vond. Van Engelshoven erkende het belang van geesteswetenschappen. ‘Kijk alleen al naar de snelle geopolitieke ontwikkelingen. We hebben experts in bijvoorbeeld Ruslandkunde en Afrikanistiek nodig om de wereld te begrijpen.’
Samen blijven studeren
Aan het eind van het online werkbezoek kwam de naderende persconferentie van dinsdag 13 oktober ter sprake, maar Van Engelshoven kon inhoudelijk nog niets zeggen over de nieuwe maatregelen. Martijn Ridderbos, vicevoorzitter college van bestuur, legde uit hoe het crisisteam van de universiteit de laatste maanden te werk is gegaan. De richtlijnen van het RIVM zijn leidend, maar Ridderbos zei ook dat hij hoopte dat de universiteitsgebouwen open kunnen blijven. ‘Het is zó belangrijk voor onze studenten om in een veilige omgeving af en toe nog samen te kunnen studeren.’ Van Engelshoven bedankte iedereen voor de heldere voorbeelden uit de praktijk en haastte zich naar een ander overleg over – hoe kan het ook anders – corona en onderwijs.
Tekst: Linda van Putten
Foto: Rijksoverheid