Alumna Culturele Antropologie Ruth Erica schrijft jeugdroman over Rwanda
Een verhaal schrijven vanuit het perspectief van een Rwandees meisje dat zich afspeelt in Afrika is geen eenvoudige opgave. Alumna Culturele Antropologie Ruth Erica deed het. Haar debuutroman De boom met de bittere bladeren, waarin in een belangrijke bijrol wordt vervuld door een studente culturele antropologie, verscheen in augustus 2020.
De boom met de bittere bladeren gaat over de zeventienjarige Maridadi die op de markt in Rwanda werkt. Maridadi kent haar eigen cultuur goed, maar weet weinig over haar familiegeschiedenis. In Rwanda wordt er nauwelijks gesproken over de genocide die plaatsvond in de jaren ’90. Op de markt ontmoet ze Puck, een Nederlandse studente culturele antropologie. Deze ontmoeting verandert het leven van Maridadi. Ze begint vragen te stellen over de genocide en de dood van haar moeder. En beetje bij beetje ontdekt ze een familiegeheim dat haar diep schokt.
Fascinatie voor Afrika
Vanaf jongs af aan heeft Ruth Erica al een fascinatie voor verre streken en in het bijzonder voor Afrika. Dat was de reden dat ze in 1994 begon met de opleiding Culturele Antropologie in Leiden. Voor haar buitenlandse stage ging ze naar Senegal en ze volgde een doctoraal bijvak bij het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken op de communicatieafdeling. “Ik was nieuwsgierig naar de wereld en benieuwd naar andere culturen. Ik wist heel zeker dat ik antropologie wilde studeren, maar het leidt niet echt op tot een concreet beroep. Ik wist dat ik geen wetenschappelijk onderzoek wilde doen, maar het is altijd mijn wens geweest om te schrijven over Afrika.”
Dubbele uitdaging
Het hele schrijftraject duurde zo’n vijf jaar. Erica moest niet alleen leren om een technisch goed verhaal te schrijven, ook inhoudelijk was het een behoorlijke uitdaging. “Het was mijn streven om zo goed mogelijk recht te doen aan de Rwandese cultuur en geschiedenis. Ik heb eindeloos informatie gecheckt en telkens als ik dacht dat ik het begreep, dan kreeg ik weer nieuwe informatie en dacht ik ‘oh ik begrijp het toch nog niet helemaal’. Ik heb het verhaal net zolang herzien totdat ik een geloofwaardig verhaal had dat recht deed aan de cultuur en geschiedenis.”
Antropologische kijk
De verhaallijn en alle personages komen uit de verbeelding van Erica, maar zij heeft steeds via verschillende kanalen gecheckt of het gebeurd zou kunnen zijn. “Ik realiseerde me dat de manier waarop ik het verhaal heb geschreven, geïnspireerd is door mijn studie. Toen ik in Rwanda was, verbleef ik bij mensen thuis. Participerende observatie dus, ik deed zoveel mogelijk mee, maar ik keek ook goed. Je bent een binnenstaander en buitenstaander tegelijk.” Wat Erica ook meenam uit haar opleiding is dat je nooit op één informant een verhaal kan maken. “Mensen vertellen informatie vanuit hun bril waarmee ze naar de werkelijkheid kijken. Je moet in complexe situaties zoveel mogelijk bronnen aanboren om een zo compleet mogelijk plaatje te krijgen.”
Behoefte aan diversiteit in verhalen
Inmiddels is De Boom met de bittere bladeren twee maanden uit en ontvangt de schrijfster lovende recensies en enthousiaste reacties van zowel volwassenen als jongeren. “Hoewel het boek bedoeld is voor jongeren, blijken volwassen ook geïnteresseerd. Het is en verhaal met meerdere lagen. Afhankelijk van op welk niveau je het leest, haalt iedereen er wat anders uit. Je merkt ook dat er behoefte is aan diversiteit in verhalen. Mensen willen graag lezen over culturen die niet behoren tot de dominante groep. Het is mooi dat daar belangstelling voor is.”
Vertaald naar het Engels
Nog meer goed nieuws voor Erica. Als het meezit, wordt het boek ook uitgegeven in het Engels. Uitgever Lemniscaat heeft het eerste hoofdstuk van ‘The tree with bitter leaves’ laten vertalen om buitenlandse uitgevers te interesseren. Ook stond het boek in het lessuggestieboek voor de kinderboekenweek Lemniscaat laat de geschiedenis leven. “Ik voelde me vereerd om tussen Jan Terlouw, Thea Beckman en Evert Hartman te staan, schrijvers waar ik zelf mee ben opgegroeid.” Ondertussen zit Erica niet stil. Ze is bezig met een vakoverschrijdend project voor middelbare scholen van aardrijkskunde, geschiedeins en Nederlands waarbij het boek centraal staat. En de kladversie voor het volgende boek ligt al klaar. “Het is mijn missie om te laten zien dat Afrika geen land is, maar een continent dat bestaat uit diverse en rijke culturen en landen. Het volgende verhaal zal zich afspelen in een heel ander deel van het continent.”
De boom met de bittere bladeren, uitgeverij Lemniscaat, gebonden, 256 pag. €15,95. ISBN: 978 90 477 1199 5. Leeftijd: 15 +
