Nuno Atalaia: ‘Het is in deze tijd al een hele prestatie om een vak te halen’
Nuno Atalaia ‘democratiseerde’ zijn colleges nadat corona was uitgebroken. De docent Portugees is één van de drie genomineerden voor de LUS Onderwijsprijs. Wat waarderen de studenten in zijn aanpak?
Gefeliciteerd! Wat dacht u toen u genomineerd werd?
‘Eerlijk gezegd dacht ik als eerste: Hé, er bestaat een onderwijsprijs, wat goed! Maar vervolgens was ik erg trots, en vooral blij om te weten dat mijn werk wordt gewaardeerd. We moesten de afgelopen maanden heel plotseling overgaan op online lesgeven, en dan is het lastig om te evalueren of dat goed gaat. Deze nominatie is dus een opluchting voor mij als docent, want zo te horen leren de studenten veel van de colleges en studeren ze graag bij mij.’
Wat doceert u precies?
‘Ik geef college in de bachelor van International Studies. Daar onderwijs ik de Portugese taal en cultuur. Studenten moeten bij deze opleiding namelijk een specialisatiegebied kiezen en een bijbehorende taal. Ik krijg met name studenten die gespecialiseerd zijn in Latijns-Amerika of Afrika. De studenten die Europa als specialisatie hebben, kiezen eerder Frans. Die taal heeft blijkbaar wat meer glamour, haha.’
'Ik plaatste mezelf in een zwakke positie, maar dat zorgde tegelijkertijd voor een gelijk speelveld.'
Waarom bent u genomineerd voor deze prijs, denkt u?
‘Ik denk omdat ik de studenten respecteer. We moesten middenin een pandemie een collegereeks opnieuw vormgeven, en ik heb direct open kaart gespeeld. Ik schreef een e-mail waarin ik aangaf dat ik weliswaar de docent van het vak ben, maar dat ik ook niet wist hoe de rest van het semester eruit ging zien. Sterker nog: soms wisten studenten meer dan ikzelf. Ik plaatste mezelf dus in een zwakke positie, maar dat zorgde tegelijkertijd voor een gelijk speelveld. En ik moedigde studenten aan om vooral te zeggen hoe zij zich voelden, want ik kan geen gedachten lezen, zeker niet via het beeldscherm. De colleges werden zo als het ware gedemocratiseerd.’
Het lijkt mij voor een docent niet gemakkelijk om zwakte te tonen.
‘Dat is inderdaad even wennen, want je geeft iets uit handen. Maar vergis je niet: ik zie mezelf heus niet als een hippiedocent. Er is nog steeds een duidelijk machtsverschil tussen docent en student. Niemand spreekt zo goed Portugees als ik, dus ik ben ik degene die de meeste kennis in huis heeft. En zij betalen, terwijl ik krijg betaald. Maar het is wel bevrijdend om niet meer de façade van alwetende onderwijzer op te hoeven houden. Het heeft me geleerd om uit te gaan van vertrouwen in plaats van wantrouwen. Samen maken we er het beste van.’
Wat bent u verder anders gaan doen in coronatijd?
‘Ik heb al snel besloten dat ik geen tentamens in de oude stijl ging afnemen. Voor veel studenten was het al een enorm stressvolle tijd, dus wilde ik ze niet belasten met onnodig veel werk. Daarom werkten we met een portfolio, waarvoor zij wekelijks korte opdrachten maakten. Ik hield bij wat ze in het portfolio zetten en gaf alvast een waarschuwing als een opdracht wellicht onvoldoende ging scoren. Dan konden ze nog een betere versie inleveren. En ik maakte vooral duidelijk dat een voldoende soms ook genoeg was, want het is immers al een hele prestatie om midden in een pandemie je vak te halen.’
'Ik gaf een waarschuwing als een opdracht mogelijk een onvoldoende scoort, dan konden studenten nog een betere versie inleveren'
Wanneer besefte u voor het eerst dat de studenten uw aanpak waardeerden?
‘Ik merkte dat we elkaar gaandeweg steeds vaker gingen complimenteren dat we het zo goed volhielden in de coronacrisis. Maar het mooiste compliment kwam toen we een taalspelletje deden. In dat spel moet je op een velletje in het Portugees een studiegenoot beschrijven. Ik lees die beschrijvingen voor, en dan moeten de studenten raden over wie het gaat. Op een van die blaadjes stond dat de persoon een vreemde humor had en een aparte kledingkeuze. Het duurde even voordat ik doorhad dat dit over mijzelf ging. Ze hadden me in het spel gestopt, dat vond ik een mooi teken van waardering.’
Stel dat u de LUS Onderwijsprijs wint. Wat zou u dan doen met het geldbedrag?
‘Ik houd er enorm van om spelletjes te spelen tijdens mijn colleges. Als student moet je namelijk leren verliezen, want dat is de beste manier om te leren. Een tijdje geleden heb ik een Portugese soap geschreven, die ik mijn studenten wil laten opvoeren. Op die manier kunnen ze leren om vrij en gepassioneerd de taal te spreken. Ik zou wel wat spullen willen kopen om het toneel mee aan te kleden. Denk aan nepplanten, keukenspullen en pruiken. Op die manier wordt het allemaal nog een stuk leuker.’
Tekst: Merijn van Nuland
Beeld: Nuno Atalaia (tweede van rechts) speelt in zijn vrije tijd blokfluit en zingt in het Seconda Pratica Ensemble.
Over de LUS Onderwijsprijs
De LUS Onderwijsprijs – tijdelijk omgedoopt tot Leidse Onderwijs-op-afstandprijs - is een initiatief van het Leids Universitair Studentenplatform (LUS). Bij de opening van het academisch jaar, dit jaar op 31 augustus, wordt de docent gelauwerd die zich het meest 'verdienstelijk heeft gemaakt in het onderwijs', dit jaar in het bijzonder op het gebied van digitaal onderwijs. Alle studenten van de Universiteit Leiden kunnen een docent voordragen. Het LUS kiest vervolgens drie finalisten. Daarbij let het LUS onder meer op onderwijsinnovatie en interactie met studenten. De winnaar krijgt voor vijf jaar een plaats aan de Leiden Teachers’ Academy en daarmee een beurs van 25.000 euro, gedurende die tijd te besteden aan onderwijsvernieuwing. De genomineerden in 2020 zijn Arianna Pranger (Geneeskunde), Nuno Atalaia (Geesteswetenschappen) en Aris Politopoulos (Archeologie).