Fieldlab Phenomix biedt veelbelovende oplossingen in de zorg
In het Medical Delta fieldlab Phenomix, dat donderdag 9 juli officieel werd geopend, komen wetenschap, zorginstellingen en bedrijfsleven samen om innovatieve toepassingen te ontwikkelen op het gebied van 'metabolomics'. Met dit onderzoeksveld kan onder meer bepaald worden welke geneesmiddelen effectief zullen zijn voor welk individu.
Ieder mens reageert verschillend op geneesmiddelen. Hoe meer artsen van te voren weten over de mogelijke reactie van een individu op bepaalde medicijnen, hoe beter ze het beste behandeltraject voor een bepaalde aandoening zouden kunnen uitstippelen. Het onderzoeksveld 'metabolomics' kijkt naar stofwisselingsprocessen van mensen. Aan de hand hiervan kan onder meer worden bepaald voor welke aandoeningen een individu vatbaar is, maar ook welke medicijnen extra werkzaam zijn. Het is een veelbelovende richting binnen de zogeheten precisiegeneeskunde, die al een tijd sterk in opkomst is.
Ontmoetingsplek
Het Medical Delta fieldlab Phenomix, gehuisvest in het Leiden Academic Centre for Drug Research (LACDR), spitst zich toe op dit onderzoeksveld. Het is enerzijds een laboratorium dat, als het eenmaal volledig is uitgerust, jaarlijks zo'n 50.000 bloedmonsters kan analyseren. En als de capaciteit van het lab nog verder groeit, is het misschien zelfs mogelijk om op basis van die monsters 'metabole profielen' van mensen uit een hele regio op te stellen. Anderzijds is Phenomix een ontmoetingsplek voor allerlei partijen om zo snel mogelijk innovatieve praktijktoepassingen voor metabolomics te ontwikkelen.
Wat is 'metabolomics'?
Bij metabolomics bestuderen wetenschappers de unieke chemische vingerafdrukken die specifieke stofwisselingsprocessen in ons lichaam achterlaten. Dit soort kennis kan helpen om de zorg als geheel meer toe te spitsen op preventie of vroegtijdige behandeling. Ook voor de agri- en foodindustrie kan metabolomics een grote rol spelen. Het nieuwe fieldlab biedt wetenschappers een open innovatiesetting om projecten in de zorg en het bedrijfsleven aan te pakken.
'Fantastisch moment'
'Dit is een fantastisch moment, een mogelijkheid om metabolomics verder tot bloei te laten komen', zegt hoogleraar Thomas Hankemeier, initiatiefnemer van het fieldlab en een van de pioniers in het veld, tijdens de opening. Om hem heen staan diverse vertegenwoordigers van partners die een belangrijke rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van het laboratorium: de gemeente Leiden, Innovation Quarter, Leiden Bio Science Park en Medical Delta. Het fieldlab vaart onder de vlag van laatstgenoemde partij. En dat is bijzonder, benadrukt Gertine van der Vliet, bestuurder van Medical Delta: 'Je moet echt wel aan hoge standaarden voldoen om Medical Delta-lab te worden. Jullie dragen bij aan technologische oplossingen voor de zorg. Jullie bieden – heel belangrijk – een goede wetenschappelijke basis voor die oplossingen. En jullie zijn interdisciplinair, ingebed in de praktijk, en in staat om ontwikkelingen te versnellen dankzij een gedreven en ambitieus team.' Het laboratorium wordt verder gesteund door een Europese EFRO-subsidie.
Indrukwekkende mogelijkheden
Dat Phenomix als een plek voor innovatie en synergie een enorme meerwaarde kan hebben, blijkt uit het tweede gedeelte van de opening. Voor het fieldlab heeft Hankemeier partijen uit allerlei disciplines benaderd die niet alleen een bijdrage zouden kunnen leveren aan de ontwikkeling van toepassingen van metabolomics op zich, maar ook voor elkaar interessant zouden kunnen zijn als samenwerkingspartners.
Aan de hand van korte presentaties vertellen de verschillende bedrijven aan elkaar waarom voor hen metabolomics zo'n interessant onderzoeksveld is. Binnen een half uur worden er indrukwekkende mogelijkheden geschetst. Vitroscan, een bedrijf dat onderzoekt hoe tumormonsters van kankerpatiënten reageren op medicijnen, hoopt bijvoorbeeld samen met Phenomix uit te zoeken welke patiënten baat hebben bij welke medicijnen. De neonatologie-afdeling van Erasmus MC hoopt met metabolomics pasgeboren kinderen met infecties beter en sneller te kunnen helpen. Een opvallende eend in de bijt is het bedrijf InOvo, dat zich inzet voor een beter leven voor kuikens in de pluimvee-industrie. Met de informatie die je krijgt via metabolomics, zo legt directeur Wil Stutterheim uit, zou je wellicht aan de hand van biomarkers kunnen bepalen hoe gezond een kuiken is, of nog betere voeding kunnen samenstellen voor kuikens rondom hun geboorte.
Nadat alle partijen zich aan elkaar hebben voorgesteld, is het tijd voor een drankje en nadere kennismaking. Wie weet wat deze groep van bedrijven nog meer voor elkaar kan betekenen? Hankemeier heeft duidelijk zin in deze clash van werelden: 'Let's build something exciting. To a happy and long life, staying healthy.'
Tekst: Jan-Joost Aten
Beeld: Monique Shaw
Over Medical Delta
Medical Delta (opgericht in 2006) is een interdisciplinaire samenwerking van meer dan 280 wetenschappers van Universiteit Leiden, Erasmus Universiteit, Erasmus MC, TU Delft, LUMC en hogescholen. Samen met bedrijven en overheden ontwikkelt het consortium technologische oplossingen voor de zorg. Dit doet Medical Delta aan de hand van dertien interdisciplinaire wetenschappelijke programma’s en via praktijkgerichte field- en living labs. Medical Delta geeft zo een grote impuls aan de life sciences & health-sector in Zuid-Holland en daarbuiten. Kijk voor meer informatie op de website van Medical Delta.
