‘We bieden studenten een warm welkom, fysiek en online’
De universiteitsgebouwen gaan deels weer open voor studenten. En eerstejaars kunnen in de introductieweken deze zomer ook aan den lijve Leiden of Den Haag ontdekken. Vicerector Hester Bijl legt uit wat er nu en straks weer kan in de anderhalvemeteruniversiteit. ‘We willen academische vorming én een sociaal vangnet bieden.’
Het was en is flink puzzelen en rekenen hoe de universiteit weer zo goed mogelijk fysiek open kan, beaamt Hester Bijl. Ze is als vicerector in het college van bestuur verantwoordelijk voor het onderwijs op de universiteit. Daarnaast is ze de aanstaande rector magnificus. Ze is blij dat studenten gedeeltelijk weer terug kunnen keren naar de campus. Vanaf 8 juni is het, via een online reserveringssysteem, weer mogelijk om te studeren in de Universiteitsbibliotheek en in de faculteitsbibliotheken. En vanaf 15 juni gaan sommige vormen van kleinschalig onderwijs weer door. Zoals practica in de labs en begeleiding van afstudeerders en studenten die wegens omstandigheden moeilijk thuis online kunnen studeren.
Tentamens
Ook een deel van de tentamens zal weer op locatie plaatsvinden, helaas lukt dat nog niet voor alle tentamens. Bijl: ‘Bij sommige online tentamens moet je surveilleren, net zoals bij fysieke tentamens, en dat kan met proctoring. In verband met de privacy ligt dat natuurlijk gevoelig. We begrijpen de zorgen en bespreken die met de Universiteitsraad. Digitaal surveilleren is het laatste redmiddel. Als er een alternatieve tentamenvorm mogelijk is – online of fysiek – dan kiezen we dáárvoor.’
Sociaal vangnet
Ondertussen werkt de hele universiteit hard aan de draaiboeken voor het komende collegejaar. Hoe gaat het eerste semester eruitzien? ‘We weten nu hoeveel capaciteit er is in de anderhalvemeteruniversiteit en geven voorrang aan colleges waar fysieke aanwezigheid echt extra toegevoegde waarde heeft.’ Dat zijn vooral practica, werkgroepen en tutorgroepen voor nieuwe bachelor- en masterstudenten. Bijl legt uit: ‘Eerstejaars bachelors worden ingedeeld in kleine tutorgroepen van zo’n tien tot vijftien studenten met een docent- en studenttutor. Die groepjes fungeren ook als sociaal vangnet. Zo kunnen nieuwe studenten hun weg vinden in de opleiding met veel aandacht voor academische vorming én sociale binding. We bieden een warm welkom, fysiek en online.’
Extra coaching
Nieuwe masterstudenten krijgen extra coaching, op de faculteit en online. Daarnaast wordt bekeken wat er voor andere groepen studenten op locatie mogelijk is. Grote hoorcolleges gaan voorlopig online door. ‘Met behulp van video’s en interactie zoals digitale vragensessies kunnen we die aantrekkelijk maken.’
Ingewikkelde puzzel
Helaas kunnen we door het onvoorspelbare verloop van de coronapandemie niet al te ver vooruitkijken, merkt Bijl op. ‘Het is een ingewikkelde puzzel, omdat we rekening moeten houden met anderhalve meter en de nu opgelegde tijdslots van het kabinet om het openbaar vervoer te ontlasten.’ Met ingang van 15 juni mogen universiteiten alleen onderwijs geven tussen 11 en 15.00 uur en ’s avonds na 20.00 uur. ‘We hopen voor het nieuwe collegejaar op een verruiming zodat we meer colleges fysiek kunnen aanbieden. Overigens is online onderwijs voor sommige groepen juist een uitkomst, bijvoorbeeld voor internationale studenten die hier niet kunnen zijn en studenten met een chronische ziekte.'
Leiden of Den Haag verkennen
Gelukkig ontmoeten de nieuwe eerstejaars elkaar in de introductieweken zeker niet alleen in pixels. De ELCID-week, de OWL (internationale studenten) en de HOP (Haagse studenten) zijn deels ouderwets op locatie. Naast een onlineprogramma bezoeken de studenten in groepjes van vijftien studenten tenminste één dag Leiden of Den Haag om alles met eigen ogen te zien. ‘Met je groepje de stad verkennen, de gebouwen van je opleiding bezoeken, de cafés ontdekken en nieuwe vrienden maken. Het kan allemaal, alleen niet met honderden tegelijk’, aldus Bijl. Daarom is de EL CID dit jaar over twee weken verspreid, van 5 t/m 19 augustus, om al te grote drukte te voorkomen. De eerstejaars zullen op een aangepaste manier ook kennis maken met de verenigingen. Of ze nu willen roeien, muziek maken of vooral samenkomen op de sociëteit.
‘Tegen studenten wil ik zeggen: hou vol en laat het ons weten als je er doorheen zit.'
Adrenaline
Als vicerector heeft Bijl iedere week overleg met de fractievoorzitters uit de Universiteitsraad en spreekt ze met het Leids Universitair Studentenplatform en de assessoren, de studenten uit de faculteitsbesturen. Wat vertellen studenten haar over studeren in tijden van corona? ‘De meeste studenten zijn veerkrachtig en goed aan het werk gegaan. De deelname aan tentamens is niet minder dan voorheen. Maar ik hoor ook dat bij veel studenten en docenten de rek er een beetje uit is. In het begin stortten ze zich vol adrenaline op de switch naar online onderwijs, maar het is wel vermoeiend om dat lang vol te houden.’
Bespreek je zorgen
De onzekerheid over de hele situatie brengt extra stress met zich mee, merkt en hoort Bijl. Stages en buitenlandse reizen zijn geannuleerd en de vraag is wanneer die weer mogelijk zijn. ‘Tegen studenten wil ik zeggen: hou vol en laat het ons weten als je er doorheen zit. Praat erover met je studieadviseur of studentenpsycholoog. Zij bieden nu extra online spreekuren aan. Of bel de telefonische hulplijn voor studenten. Bespreek je zorgen ook met medestudenten, je staat er niet alleen voor.’
'Ik zie door alle online koffiemomenten ook meer gezamenlijkheid ontstaan.'
Nieuwe energie
En wat zou Bijl tegen docenten willen zeggen? ‘We zijn er enorm trots op hoe snel jullie het onderwijs digitaal maakten. Dat is echt indrukwekkend en ik realiseer me dat dat het veel energie heeft gekost en nog steeds kost. Vooral voor docenten met jonge kinderen. Laten we met elkaar afspreken dat we in de zomervakantie ook echt een paar weken vrij nemen om straks weer fit aan het collegejaar te beginnen.’ Docenten kunnen voor hun digitale colleges extra technische ondersteuning krijgen van het ICLON en het Centre for Innovation, zodat ze niet zelf het wiel hoeven uit te vinden. Bijl: ‘Innovatieve onderwijsvormen worden nu versneld geïntroduceerd en daarvan profiteert het onderwijs ook op de lange termijn. Ik geloof erg in de kracht van de combinatie van online en fysiek onderwijs.’
Vaker contact
Wat valt Bijl nog meer op in haar gesprekken met docenten? ‘Ik zie meer gezamenlijkheid ontstaan. Docenten drinken bijvoorbeeld nu online koffie met elkaar en wisselen ervaringen en best practices uit. Ze helpen elkaar. Dat zien we ook bij de beleidsmakers. Ik spreek nu bijvoorbeeld meer dan voorheen met vicedecanen. Dat was voor de crisis één keer per maand, nu is dat één keer per week. Het contact is online maar wel vaker en daardoor krijgen we meer gezamenlijkheid. Dat geeft energie om samen aan dezelfde uitdagingen te werken.’
De nieuwe rector
Op de komende dies, 8 februari 2021, volgt Hester Bijl Carel Stolker op als rector magnificus. Hoe is het om in zo’n bijzonder tijdperk de nieuwe rector te worden? ‘Het is natuurlijk een heel rare tijd voor iedereen. Of je nu student, docent, vicerector of rector bent. Ik hoop heel erg dat de situatie langzamerhand normaliseert, maar veel zal nog lang onzeker zijn. Gelukkig ken ik de universiteit heel goed omdat ik al vier jaar in het college zit en onderwijs in mijn portefeuille heb. Ik ben geen nieuwkomer en dat is zeker nu en straks een voordeel.’