‘Zelfs ideeën uit de middeleeuwen en oudheid kunnen de moderne wereld helpen’
Ahab Bdaiwi, universitair docent Islamitische geschiedenis, religie en filosofie, won de eerste Facultaire Impactprijs. Zijn interesse? ‘Alles dat met de oudheid te maken heeft’, vooral de religieuze en filosofische ideeën die toen zijn ontstaan. ‘Die kunnen mensen bewegen. En veel van die ideeën zoals we ze nu kennen hebben de islam beïnvloed.’
Met zijn onderzoek probeert Bdaiwi te laten zien dat de vroege islam juist onderdeel was van de late oudheid, door verbindingen tussen de twee te zoeken. Zo zorgden bijvoorbeeld de vertalingen van Arabische teksten in het Latijn ervoor dat Europa de Griekse filosofen in een nieuw, Arabisch jasje konden lezen. Nog een voorbeeld van zo’n verbinding is de Leidse geschiedenis met de islam. ‘De Vlaamse professor Van Ravelingen die hier Hebreeuws gaf eind 16e eeuw schreef het eerste woordenboek Latijn-Arabisch en Christiaan Snouck Hurgronje was de eerste Nederlandse islamdeskundige.’
Bdaiwi wil daarbij een academisch perspectief aan het zo vaak beladen islamdebat toevoegen. Ook in Leiden speelt dat nu nog, benadrukt hij. ‘Er is nog steeds racisme en onverdraagzaamheid in het islamonderzoek hier. Ik had nooit gedacht dat ik studenten moest overtuigen dat de Koran je juist géén terrorisme leert. Als academicus moet je je hiervoor inzetten en juist hierop reageren.’
Impactprijs
In 2017 richtte hij het Leiden University Shi’i Studies Initiative (LUSSI) op, voor extra onderzoek naar de Shi’i studies. Voor zijn inzet de afgelopen jaren ontving Bdaiwi eind januari de eerste Impactprijs van de Faculteit Geesteswetenschappen. Een enorme eer en erkenning, vindt hij.
Die erkenning zet hij om in actie. Zo maakt hij sinds vorig jaar deel uit van een klankbordgroep binnen de universiteit om diversiteit en inclusiviteit aan te kaarten. ‘Het was niet makkelijk om in te moeten gaan tegen collega’s die je respecteert, maar met wie je het niet eens bent.’
En er is nog veel te verbeteren, vindt hij. Tot maart 2018 hingen er geen portretten van vrouwelijke hoogleraren in de Senaatskamer. ‘Nu de rest nog, of geldt inclusie en diversiteit alleen voor witte mensen? Waar hangt de Surinaamse rector die Leiden ooit had in 1938, Paul Christiaan Flu?’
Volgens Bdaiwi zorgen wetenschappers voor impact door zichzelf relevant te maken voor de maatschappij. ‘Ik had geen wetenschapper kunnen worden zonder de universiteiten die op hun beurt in mij hebben geïnvesteerd. Daarom onderwijs ik graag overheden, zoals diplomaten van Buitenlandse Zaken, en informeer ik journalisten.’
Het maakt volgens hem niet uit wat voor wetenschap je bedrijft, je kunt deze altijd relevant maken. ‘Maar je moet wel leren hoe je met mensen praat die niet jouw training en inzicht hebben. Soms moet je dingen die voor jou de basis vormen tóch uitleggen. Want er was ook ooit een tijd dat jij ze nog niet wist.’
‘Social media helpt grenzen vervagen’
Sociale media helpt daarbij en is volgens Bdaiwi één van de beste manieren om de grenzen tussen culturen te laten vervagen. ‘Er is momenteel veel interesse in de Arabische en islamitische wereld, zeker na terreuraanslagen. Ik heb ik weet niet hoe vaak al studenten horen zeggen dat ze Arabisch willen studeren omdat ze bij de overheid willen werken of terrorisme willen bestuderen.’
‘Daarom zit ik ook op Twitter’, vertelt hij. Juist daar probeert hij in minder wetenschappelijke taal zijn onderzoek toegankelijk te maken. ‘Als je mensen eenmaal met een idee of feit presenteert, kan het ze voor altijd bijblijven. Doe wat werkt voor jou’, raadt hij zijn mede-wetenschappers aan. ‘Maar neem deel aan het publieke debat en geef bijvoorbeeld lezingen, of maak video’s.’