Van veldwerk in bootjes naar excel-sheets: hoe het coronavirus onderwijs beïnvloedt
Hoogleraar Ecotoxicologie Martina Vijver had een acht-weekse cursus met veldwerk ingepland. Het coronavirus gooide roet in het eten en Vijver moest de plannen halsoverkop omgooien. ‘Zonder mijn netwerk en dat van mijn collega’s was dit heel moeilijk geweest.’
‘We moesten compleet omschakelen. Om te beginnen moesten we wennen aan de nieuwe collegevorm. Korte online instructiefilmpjes maken is toch echt wat anders dan hoorcolleges geven waarbij je kunt uitweiden en ingaan op vragen uit de zaal. Daarnaast moesten we ook nog zo’n 60 procent van de cursus aanpassen. Het hele programma werkt toe naar het veldwerk dat niet door kon gaan, dus we moesten iets heel nieuws bedenken.
Wicked problem
‘We gingen een wicked problem onderzoeken, een probleem waarvoor geen makkelijke of eenduidige oplossing bestaat. De Kralingse Plas in Rotterdam is daar een goed voorbeeld van. Een paar jaar geleden werd die uitgebaggerd, wat leidde tot een grote bloei van het giftige blauwalg. Om dat tegen te gaan heeft de gemeente waterstofperoxide toegepast, wat weer dode vissen tot gevolg had. De oplossing voor de dode vissen had ook weer nadelen, enzovoort. Elke oplossing voor een wicked problem brengt weer nieuwe moeilijkheden met zich mee. Het is een heel interessant snijvlak tussen ecologie en beleid.
‘De studenten zouden vanuit bootjes het water onderzoeken. Met een veldkoffer vol meeapparatuur gingen ze de chemie van de plas meten en door waterbeesten en planten te verzamelen wilden we de ecologische stand van zaken bepalen. Maar alles is dicht, en 47 studenten op anderhalve meter houden is niet te doen. Daarom hebben we het hele idee van de Kralingse Plas maar laten gaan.
‘Ik heb samen met mijn collega’s Maarten Schrama en Emily Strange besloten om te wisselen van onderwerp. De studenten gaan nu agrarische middelen onderzoeken. Het debat over deze gewasbeschermingsmiddelen of bestrijdingsmiddelen is sterk gepolariseerd, vandaar ook de verschillende namen, en er is veel literatuur beschikbaar. Het is dus voor studenten makkelijker om daar vanuit huis een goed beeld bij te vormen. Op dat gebied zijn er ook tal van wicked problems die tot moeilijke beslissingen leiden, bijvoorbeeld wanneer je welk middel het beste kan inzetten en of potentiële schade aan de natuur geoorloofd is. Om het veldwerk na te bootsen hebben we een hypothetische dataset gemaakt waar de studenten mee aan de slag kunnen.
Experts bellen
‘Een ander onderdeel van het veldwerk was praten met verschillende stakeholders, zoals onderzoekers en mensen uit de industrie. In Rotterdam zouden de studenten in levenden lijve bij die mensen langsgaan, maar nu moet het op afstand gebeuren. Ik ken gelukkig veel mensen die onderzoek doen naar bestrijdingsmiddelen of in de industrie werken en bereid waren om als expert op te treden. Niemand wil opgenomen worden met een ongelukkige quote. Het gebeurt dus allemaal op basis van groot vertrouwen. Dat kan alleen als je die verschillende experts al langer kent.
‘Zonder een netwerk was het heel moeilijk geweest om zo snel een vervangende cursus op te zetten. Ik denk dat als je een beginnend onderzoeker bent het veel lastiger is om snel een heel nieuw programma te maken.’