Hoe kunnen gezinnen de coronacrisis doorstaan?
Opeens is iedereen thuis, maar het is verre van een vakantie. Want werk en school gaan ‘gewoon’ op afstand door. Hoe kunnen ouders en kinderen het hoofd koel houden? Lenneke Alink, hoogleraar Forensische Gezinspedagogiek geeft adviezen.
Als wetenschappelijk directeur van het instituut Pedagogische Wetenschappen leidt Alink onderzoek naar gezinnen in crisissituaties.
Wat voor effect kan de coronacrisis hebben op gezinnen?
‘De impact is groot. Ouders moeten hele dagen zorgen voor de kinderen, hen begeleiden bij schoolwerk, meestal hun eigen werk thuis doen en ook nog gewoon het huishouden runnen. En ondertussen zijn er veel zorgen over het coronavirus en weten we niet hoe lang dit allemaal gaat duren. Ook voor kinderen kan het heftig zijn: niet naar school, veel minder contact met leeftijdsgenoten en leerkrachten, geen sport of andere buitenschoolse activiteiten. Dat alles kan een enorme druk geven op gezinnen en de onderlinge gezinsrelaties.'
'Accepteer zowel van jezelf als van je kinderen dat niet alles gaat zoals je dat graag zou willen.’
Hoe kunnen ouders er het beste van maken?
‘Opvoeding, schoolwerk, en eigen werk thuis kan natuurlijk niet allemaal op het niveau en met de intensiteit zoals dat normaal gesproken gaat. Verwacht dat ook niet van jezelf. Structuur aanbrengen zoals een dagschema maken kan goed helpen om stress te verlichten. Onzekerheid is een belangrijke factor in het veroorzaken van stress dus hoe meer onzekerheid je kunt wegnemen in deze toch al onzekere tijden, hoe beter. Zoek ook steun bij anderen, bijvoorbeeld andere ouders of collega’s. Gelukkig zijn er veel virtuele manieren waarop dat kan. Het helpt om ervaringen te delen en tips uit te uitwisselen.’
Wat is het advies voor kinderen?
‘Het is belangrijk dat ze invloed kunnen uitoefenen in deze onzekere situatie, dus laat ze meedenken over de indeling van de dag en maak daar samen afspraken over. Sommige kinderen hebben meer moeite met deze nieuwe situatie dan andere en kunnen dat uiten in lastig of tegendraads gedrag. Accepteer zowel van jezelf als van je kinderen dat niet alles gaat zoals je dat graag zou willen.’
U doet onderzoek naar stress in gezinnen met problemen. Wat zijn belangrijke inzichten?
‘Stress bij ouders gaat vaak samen met problemen in de opvoeding. Ouders met hogere fysiologische stressniveaus hebben bijvoorbeeld een groter risico op kindermishandeling. We vonden ook dat de relatie tussen stress en opvoedingsproblemen deels verklaard kan worden doordat gestreste ouders gedrag van hun kind vaker negatief interpreteerden. Dat betekent natuurlijk niet dat stress altijd opvoedingsproblemen of kindermishandeling veroorzaakt, maar stressfactoren kunnen de opvoeding wel bemoeilijken.
‘Uit ander onderzoek weten we dat in chaotische gezinnen vaker opvoedingsproblemen voorkomen en dat kinderen in die gezinnen bijvoorbeeld vaker lastig gedrag vertonen. Maar het is nog niet bekend of die problemen ook echt worden veroorzaakt door de chaos. Dat onderzoeken we nu.’
Welke gezinnen zijn extra kwetsbaar in deze tijd?
‘We zien dat het vaak een opstapeling van problemen is die het opvoeden bemoeilijkt. Een crisis als deze zal dus vooral negatieve effecten hebben op gezinnen waar ook andere dingen spelen, zoals financiële zorgen, ouders die uit elkaar zijn, gezinnen die weinig steun hebben of ouders die zelf psychische problemen hebben.’
Hoe combineert u nu zelf uw werk met uw gezin?
‘Ik heb een zoon van vijf jaar die het wel heel bijzonder vindt, thuis naar school. Wij houden zoveel mogelijk het schoolritme aan. Mijn zoon heeft kaartjes gemaakt van activiteiten die hij graag doet en die hangen we elke dag aan een lijn, hij mag zelf de volgorde bepalen. Ons programma thuis is inclusief de vaste schooldingen zoals lunch en buitenspelen. De helft van de dag ben ik bij hem en ondertussen probeer ik mijn mail bij te houden. De andere helft van de dag werk ik "echt" en heb ik bijvoorbeeld veel online vergaderingen die eigenlijk heel goed gaan. De urgente klusjes die overdag niet zijn gelukt doe ik ’s avonds.’
Heeft u tot slot nog een tip voor werkgevers?
‘Ik hoop dat werkgevers ervan doordrongen zijn dat ze niet kunnen verwachten dat hun medewerkers met kinderen thuis op hetzelfde niveau presteren als normaal. Communiceer dat expliciet en ga met de medewerkers in gesprek over hoe ze kun werk gezien de omstandigheden zo goed mogelijk kunnen doen.’
Tekst: Linda van Putten
Mail de redactie