‘Je leert zoveel meer dan in je studie’
Oud-studenten Bruno en Plym namen afgelopen jaar deel aan de Nationale Denktank. Samen met 20 andere studenten of net-afgestudeerden bogen ze zich vier maanden over de toekomst van onze digitale samenleving. ‘Je leert in vier maanden zo veel, zowel aan praktische vaardigheden als over jezelf.’
Ze vallen elkaar continu bij met enthousiaste verhalen: Plym de Jong en Bruno Verdam zaten de afgelopen maanden in de Nationale Denktank. Plym was in de zomer net klaar met haar studie Geneeskunde en Bruno kon de start van zijn promotie in de rechtsgeleerdheid nog even uitstellen. ‘Ik speelde al langer met het idee om aan de Nationale Denktank deel te nemen, dus nu ik de kans had ben ik er meteen voor gegaan,’ zegt Bruno. Maar, voegt Plym toe: ‘Als het onderwerp je niet trekt, moet je het niet doen.’ Dit jaar was dat de toekomst van de digitale samenleving. Vier maanden bogen ze zich met 20 jonge academici – net of bijna afgestudeerd – over de vraag ‘Hoe realiseren we een digitale samenleving die gezond, weerbaar, inclusief en eerlijk is?’ Nu ligt het eindrapport er, en blikken we met de twee Leidse oud-studenten terug.
Toekomst van de digitale samenleving
Het eindrapport bestaat uit tien oplossingen voor, zoals de Denktankers het zelf formuleren, een optimaal functionerende digitale samenleving. Bruno: ‘We hebben een overkoepelende visie geschreven, waarin we drie idealen voor de digitale toekomst benadrukken: saamhorigheid, menselijk contact en eerlijke machtsverhoudingen. De visie hebben we geschreven als brief aan premier Rutte – dat vonden we wel passend.’ En om de visie nog duidelijker te maken, hebben ze hun toekomstbeeld – met alle oplossingen – gevat in één tekening (zie hieronder).
Je telefoon in de boom
De oplossingen zijn heel divers. Plym werkte aan Phoneforest: een daadwerkelijke telefoonboom, waar je je telefoon in een blaadje stopt en deze ophijst, zodat hij in de boom komt te hangen. Plym: ‘Digitale verleiding – steeds op je telefoon kijken – is zo moeilijk te weerstaan. Maar als je het samen doet, is het makkelijker. Dus als je bij de vergadering zo’n boom neerzet, of in een restaurant, en allemaal je telefoon inlevert, kan iedereen zich meer concentreren en heb je meer aandacht voor elkaar.’ En dat idee slaat aan: het prototype wat ze hadden gebouwd, wordt continu in bruikleen gevraagd door bedrijven en organisaties. Met een grote lach: ‘En ik vertelde net nog aan Bruno dat we vanochtend een mogelijke producent hebben gevonden, dus dan komen er meer!’
Privacy-schendende apps
Bruno schreef mee aan de visie, en werkte daarnaast aan een hele andere oplossing: het beginnen van een rechtszaak tegen privacy-schendende apps. ‘Er is heel veel te doen over de AVG, de nieuwe privacywet. Maar in de rechtszaal gebeurt er eigenlijk weinig.’ Terwijl juist een gerechtelijke uitspraak duidelijkheid kan scheppen. Bruno werkte aan het vooronderzoek voor de zaak. ‘En inmiddels hebben we een advocaat gevonden die de zaak wil oppakken. Dus dit loopt nog wel even door!’
Werk loopt door
Dat geldt voor een groot deel van de oplossingen: veel Denktankers werken ook na het eindrapport nog door. Bruno: ‘Je bent zo in een onderwerp gedoken, je wil er dan eigenlijk ook niet mee stoppen.’ Plym beaamt dat. ‘We hebben daar wel afspraken over gemaakt met elkaar. Sommige deelnemers wilden eerst hun studie afronden, voordat ze hun project weer oppakken.’ Hoe dan ook blijft de groep elkaar zien. ‘Je wordt in korte tijd zo hecht met elkaar, doordat je zo intensief samenwerkt en daardoor zoveel over elkaar leert, dat is echt bijzonder.’
Praktische vaardigheden
Over hoe leerzaam dit avontuur is, raken ze niet uitgepraat. Het begint al met praktische vaardigheden, bijvoorbeeld technieken om een brainstorm op gang te brengen, hoe je een probleem structureert, en dat het slim is om in je minder productieve uren telefoontjes te plannen. ‘Ik merk dat ik dit soort vaardigheden nu ook aan het begin van mijn promotieonderzoek inzet,’ zegt Bruno. ‘Door de Denktank weet ik: in plaats van eindeloos veel literatuur doorlezen om te zien waar ik moet beginnen, ga ik eerst eens met drie hoogleraren een kop koffie drinken en hen wat vragen stellen.’
Over jezelf leren
Ook over zichzelf leerden ze veel. Plym: ‘Het is uniek hoe je leert samenwerken, en ook kritisch kijkt naar die samenwerking. Wat heb jij nodig om iets goed te kunnen doen – dat soort vragen beantwoorden.’ En dat is soms ook wel confronterend, geeft ze toe. ‘Zo ontdekte ik dat ik er toch niet zo heel goed tegen kan als ik veel tegengas krijg – iets waar je niet aan ontkomt bij zo’n club goedgebekte en slimme mensen als de Denktank,’ lacht ze. ‘Maar ik leerde ook dat ik echt een aanpakker ben, en dat dat helemaal niet zo vanzelfsprekend is als ik altijd dacht.’
Consultancy versus wetenschap
De Nationale Denktank is een ontzettend intensief traject – een deel van de deelnemers woont zelfs die vier maanden bij elkaar – dus een sociaal leven ernaast onderhouden, vonden ze allebei een uitdaging. ‘En het is natuurlijk een vorm van consultancy – dat is een heel andere manier van onderzoek doen dan de wetenschappelijke manier die we geleerd hebben. Zo gebruikten we bijvoorbeeld design thinking om een probleem te ontrafelen en een oplossing te ontwikkelen,’ zegt Plym.
Aanrader
Of ze andere studenten of jonge alumni aanraden om ook aan de Nationale Denktank deel te nemen? In koor: ‘Absoluut!’ Bruno: ‘Je leert er meer dan in welke studie of bestuursjaar dan ook, zowel qua praktische vaardigheden als op sociaal gebied. Het heeft voor mij ook mijn blik op het werkveld verbreed: ik keek alleen in de juridische sector, maar weet nu dat er veel meer opties zijn.’ Plym: ‘Dat is het mooie: alle deuren gaan voor je open zodra je zegt dat je van de Nationale Denktank bent. De contacten die je daardoor hebt, die ervaring vond ik ontzettend waardevol.’