Van rebels poppenspel naar kunstcollectie
Voor alle kunstwerken die Riccardo Giacconi maakt, doet hij eerst uitgebreid onderzoek. Hij ontdekte drie verhalen over rebelse personages, die via onofficiële wegen werden doorgegeven: als personages in poppenspelen, of in volksverhalen. De drie verhalen vertaalde hij naar drie cycli van kunstwerken – een expositie waarop hij op 13 november promoveert.
Het eerste verhaal dat Giacconi onderzocht en vertaalde in een serie kunstwerken gaat over het poppenspelpersonage Simone Pianetti. Pianetti was een Italiaanse massamoordenaar uit begin 20e eeuw die uit de gevangenis ontsnapte en verdween. Giacconi onderzocht hoe het verhaal van Pianetti werd overgeleverd. ‘De “documenten” waarin zijn verhaal wordt doorgegeven, de poppenspelen dus, zijn bijzonder van aard: het zijn geen officiële documenten, die gevalideerd zijn door de gevestigde macht. Dat komt waarschijnlijk door de rebelse aard van het verhaal: de hoofdpersoon daagt natuurlijk de politie en daarmee de machthebbers uit met zijn ontsnapping en verdwijning.’
Dat is de rode draad in de verhalen die Giacconi verzamelde. ‘Wat ik onderzocht heb, is of het mogelijk is om een modus van documenten te vinden of bedenken die niet gebaseerd is op die officiële erkenning door instituties. En kun je die modus dan identificeren en vertalen naar kunstobjecten?’ De collectie die hij voor het behalen van zijn doctorsgraad maakte, is een antwoord op die vragen. ‘Het zijn drie cycli van kunstwerken, drie concepten, gebaseerd op drie van dergelijke verhalen die via niet-officiële, marginale, mysterieuze of latente manieren worden overgedragen.’
De tweede casus gaat over Augusto Masetti (1888-1966), een Italiaanse soldaat die zijn meerdere neerschoot en vervolgens verklaarde zich niet meer te kunnen herinneren dat hij dit had gedaan. ‘Alsof hij door een entiteit bezeten was en in extase had gehandeld.’ Zijn verhaal reconstrueerde Giacconi uit onder andere anarchistische pamfletten, medische en juridische notities over de zaak, maar ook mondelinge overlevering.
Het derde verhaal komt wederom uit een poppenspel. Giacconi ontdekte in Colombia een poppenspelpersonage genaamd el espiritado, die een gelijkenis vertoond met Masetti uit het tweede verhaal. Ook dit personage handelt vanuit bezetenheid. ‘In mijn kunstwerken wil ik de verhalen weer oproepen, weer tot leven wekken of weer uitvoeren. Bij de eerste vertoning van mijn tentoonstelling trad ik zelf op als verteller. Nu is er een audiotour beschikbaar.’ Zo dragen ook Giacconi’s werken weer bij aan het doorgeven van de verhalen.
Riccardo Giacconi is een promovendus bij de Academy of Creative and Performing Arts (ACPA), een onderzoeksinstituut waarin de Universiteit Leiden samenwerkt met de Koninklijke Academie voor de Kunsten Den Haag. De expositie van Giacconi, getiteld 'A Variational Mode: Three Cases about Documents, Artworks and Animation' is van 12 t/m 14 november te zien in het Gravensteen (Pieterskerkhof 6, Leiden). Dagelijks geopend van 10.00u tot 18.00u.
Giacconi verdedigt zijn proefschrift twee keer op 13 november: eenmaal tussen zijn werken in het Gravensteen, en eenmaal in de Senaatskamer.