Open Dag Archeologie: ‘Opgravingen vind ik cool’
‘We zijn hier omdat onze kleindochter dit jaar Archeologie is gaan studeren hier. Maar ik ben zelf ook heel erg geïnteresseerd.’ Liefhebbers van archeologie konden hun hart ophalen op de Open Dag van de faculteit op 12 oktober: workshops, lezingen, kinderactiviteiten en een pubquiz, waarin het vakgebied in zijn volle breedte voorbij kwam.
Vele bezoekers aan de Open Dag van de faculteit Archeologie druppelen gestaag het enorme gebouw aan de Einsteinweg binnen. Er kan geen misverstand over bestaan dat ze aan het goede adres zijn want buiten wachtte een enorme opblaas-Romein hen op. De bezoekers kunnen kiezen uit het zeer uitgebreide programma. Zoals een flitslezing bijwonen over Leidse onderwerpen. Bijvoorbeeld over het project Romeinse Vicus, dat de loop van de Rijn volgt om vroegere nederzettingen in kaart te brengen. Over de schatkamer die Leiden is of het Leidse Laken in de archeologie.
Workshops gaan onder meer over het determineren van potten en over de leerzaamheid van poep in oude beerputten. En elk half uur voert een rondleiding langs de vele lokalen en laboratoria in het gebouw. De meeste mensen denken bij archeologie het eerst aan botten en potten maar het vakgebied omvat zoveel meer. Zoals botanie, zoölogie en technologie.
Ook kinderen kunnen hun hart ophalen. Waar in het lichaam hoort een bot of botje uit een slordige hoop thuis? Aan de hand van een skelet kunnen ze het bekijken. Of ze leren hoe je een scherf determineert.
Daan en Wil Koet: verschillende betrokkenheid bij archeologie
De Leidenaren Daan en Wil Koet zijn naar de Open Dag gekomen omdat hun kleindochter Merel net begonnen is met de studie Archeologie. Dat was een oude liefde van Merel maar ze begon niettemin aan een studie Commerciële economie. Om na twee jaar toch die oude liefde weer te omarmen. Ze heeft het niet van een vreemde, want ook haar 74-jarige oma Wil is enorm geïnteresseerd in archeologie. Ze was 12 toen ze van haar moeder een boek kreeg over de leefwijze van de oude Egyptenaren. ‘Ik verslond het maar ik kon verder niks met mijn belangstelling. Dat was toen niet weggelegd voor meisjes’, zegt ze. Ze was dus erg blij met de overerving van haar interesse naar kleindochter Merel. ‘Ik ben altijd over het onderwerp blijven lezen en kijk nog steeds graag naar documentaires over archeologie op National Geographic.’ Met kleine Merel ging ze graag naar musea als dat van Oudheden. En naar het Volkenkundig museum. ‘Dat is toch verwant.’
Echtgenoot Daan had weer op een heel andere manier met archeologie te maken: hij legde rioleringen aan en daarvoor werd aardig wat aarde omgeschept. Veel heeft hij er niet aan overgehouden, zegt hij. ‘Een pijpje in de vorm van een laars. Ik heb begrepen dat die weinig voorkomen. Zo’n pijpje werd gekocht met de tabak erin en na het roken weggegooid.’ De wegwerpmaatschappij avant la lettre! Daan weet niet precies hoe oud het pijpje is.
Het is duidelijk dat Merel bij haar grootouders, vooral bij haar oma, altijd terecht kan met verhalen over haar studie.
De couleur locale werd verzorgd door medewerkers van re-enactment-stichting Corbulo die de bezoekers van de Open Dag verwelkomden. Zij waren gekleed in authentieke kledij - inclusief schoenen - van de rijke Romeinse klasse, iets na het jaar 0: Corbulo oriënteert zich op ongeveer het jaar 69 na Christus, de tijd dat de gelijknamige Romeinse generaal leefde. Hij opereerde in de Leidse contreien.
De vrouw is gekleed in pure zijde, de man in zware wol. Dat was geen kleding om in te werken: het was een statussymbool van de rijken die anderen voor zich lieten werken.
Wat opvalt is de ketting van natuurstenen die de vrouw draagt. Die lijkt zo uit een hedendaagse winkel vandaan te komen. En dat is ook zo. Maar het is een getrouwe kopie van een ketting zoals rijke Romeinse vrouwen rond het jaar 69 die droegen. Maar de goudkleurige tussenkralen waren van echt goud, en niet van geverfd plastic, zoals nu.
Corbulo levert personen in de outfit van allerlei Romeinse rangen en standen, inclusief soldaten met complete wapenuitrusting.
Elisabeth (10): archeoloog in de dop?
De 10-jarige Elisabeth en grote zus Lauren (18) zijn vroeg, dus Elisabeth krijgt een hele tijd privéles over het determineren van een scherf. Het is absoluut een geduldwerkje maar Elisabeth vindt het cool. Ze beschrijft een botje en een scherf, wat inhoudt: natekenen, opmeten, het materiaal en alles wat eraan opvalt/afwijkt beschrijven en dat alles op een daartoe ontwikkeld formulier. ‘Ik vind archeologie eigenlijk altijd al leuk’ zegt Elisabeth. ‘Vooral opgravingen vind ik cool.’ Het zit misschien een beetje in de familie want grote zus Lauren is aan haar tweede jaar Egyptologie in Leiden bezig. Een gedeelde interesse dus. Samen bezoeken ze allerlei open dagen en musea.
Vanmiddag gaan de zussen in elkaar geval nog naar de workshops botten en potten determineren. Het zijn afzonderlijke workshops want twee heel verschillende disciplines. Mogen we van Elisabeth zeggen dat we te maken hebben met een archeologe in de dop? Ze lacht een beetje verlegen. ‘Ik denk van wel, maar ik weet het nog niet honderd procent zeker.’
Erik Elshout: 'Het gedrag van mensen interesseert me'
De Hagenaar Erik Elshout was kwaliteitsmanager en is als amateurarcheoloog actief in de Archeologische Werkgroep Nederland (AWN). ‘Ik ben nieuwgierig naar het gedrag van mensen’, zo verklaart hij zijn belangstelling. ‘Hoe leefden mensen vroeger, hoe hielden ze zich in leven, hoe hielden ze droge voeten, hoe kwamen ze aan water als het er juist niet was? Het leven was erg basaal destijds, dat intrigeert me.’ Nu de technologie ook de archeologie heeft bereikt, gaat Erik naar de workshop die hem gaat vertellen wat die technologie de archeologie te bieden heeft.
Erik vertelt wat meer over de AWN. ‘Deze organiseert veel publieksactiviteiten, vertelt hij. ’Zoals archeologische fietstochten in de omgeving van Den Haag en activiteiten voor scholen.’ Erik is opgeleid in de techniek, vertelt hij. ‘Mijn werk draaide om innovatie van software.’ Ondertussen heeft hij al diverse archeologische cursussen gevolgd. Bij de Open Universiteit, en de (gratis) Leidse MOOC Osteoarchaeology: the truth in our bones. Is de MOOC Heritage under threat, hoewel die een heel andere invalshoek heeft, ook iets voor hem?
Alle bezoekers kregen een tasje met daarin informatie over de 444-activiteiten van de universiteit.
-
Waar in je lichaam hoort welk bot(je)? -
Door een 3D-scan van een voorwerp te maken kun je het tot in detail bestuderen zonder het te hoeven aanraken. -
In Leiden maken archeologen gebruiksvoorwerpen na en gebruiken die ook. Zo kunnen ze erachter komen of onze voorvaderen dat op dezelfde manier deden. -
De mini-opgraving liet zien hoeveel geduld en precisie soms vereist zijn in de archeologie. -
De eerste 'praktijkstappen' van een opgraving zetten studenten archeologie in de virtuele wereld... -
Wat kunnen we leren van poep in een heel oude beerput? -
Van veel botmateriaal worden replica's nauwgezette gemaakt, zodat het origineel minder te lijden heeft. -
Hoe weet je uit welke tijd een pot komt waarvan alleen maar een scherf over is? -
De Leidse faculteit legt momenteel een zogenoemde referentiecollectie voor vogels aan. Archeologen die vogels vinden, kunnen die vergelijken met de vogels uit die collectie. -
Lezing van Roos van Oosten over 'De fecale kwestie omstreeks 1600'.
Tekst: Corine Hendriks
Fotografie: André van Haasteren
Mail de redactie