Vogels rondom vliegvelden mogelijk doof en agressief
Vogels rondom luchthavens zijn agressiever en zingen alsof ze gehoorverlies hebben. Een samenwerking tussen onderzoekers van Manchester Metropolitan University en het Instituut Biologie Leiden heeft tot verrassende resultaten geleid over de impact van antropogeen lawaai op vogels rondom vliegvelden. Publicatie in Journal of Animal Ecology.
Universitair hoofddocent Hans Slabbekoorn van het Instituut Biologie Leiden (IBL) is betrokken bij de studie, die onlangs werd gepubliceerd in het Journal of Animal Ecology. Het onderzoek liet zien dat tjiftjaffen (Phylloscopus collybita - zie kader) op een lagere frequentie zingen wanneer hun territoria dichtbij de lawaaiige startbanen liggen van Manchester Airport en luchthaven Schiphol. De reden hiervoor zou doofheid voor hoge frequenties kunnen zijn, als gevolg van extreme blootstelling aan vliegtuiglawaai dat de hele dag door om de drie minuten optreedt.
De tjiftjaf is een klein vogeltje met bruine, gele en groene tinten. De vogel leeft in gebieden met dicht struikgewas en lage bomen, en is vooral te herkennen aan de zang, waarbij hij zijn eigen naam roept. De vogel trekt in het najaar richting Portugal, Spanje en Noord-Afrika en komt in het voorjaar naar Midden- en Noord-Europa om er te broeden.
Tjiftjaf op een speaker (Javier Sierro).
Te luid
Eerdere studies bij koolmezen (Parus major), tjiftjaffen en veel andere vogelsoorten hebben aangetoond dat er een lawaai-afhankelijke verschuiving in de zang optreedt naar hogere frequenties bij een meer gematigde variatie aan geluidsintensiteit langs snelwegen en in stedelijke gebieden. De verklaring voor die bevinding is mogelijk een evolutionair voordelige aanpassing: hoger zingen verbetert de hoorbaarheid ten opzichte van zang op lage geluidsfrequenties, doordat die gemaskeerd wordt door de lage geluidsfrequenties van het verkeer. Vliegtuiglawaai daarentegen is dermate luid op alle frequenties dat een dergelijk voordeel niet van toepassing is, ongeacht naar welke zangfrequenties de zingende vogel verschuift.
Angry birds
Experimenten waarbij opgenomen vogelzang met een geluidsrecorder werd teruggespeeld aan tjiftjaffen in het wild lieten ook zien dat territoriale mannetjes agressiever reageerden bij de Britse luchthaven dan in een rustig controlegebied. Volgens de onderzoekers kan dit te maken hebben met door het lawaai ontstane fysiologische stress, verstoorde communicatie of een ander nog onbekend mechanisme. Een gevecht aangaan vergt veel energie van vogels, in tegenstelling tot een conflict oplossen door middel van zang. Deze energie is vervolgens niet beschikbaar voor de voortplanting en het grootbrengen van jongen, en het maakt de vogels kwetsbaarder voor verwonding en predatie.
Wereldwijde bezorgdheid
Volgens de onderzoekers is er geen reden om aan te nemen dat deze bevindingen zich beperken tot deze specifieke soort of de onderzochte gebieden. Slabbekoorn: ‘Schattingen van het team onderzoekers zijn dat het om ongeveer 16.000 individuen van 100 soorten gaat die waarschijnlijk worden blootgesteld aan lawaai met gehoorverlies tot gevolg in het gebied rondom Manchester Airport. Aangezien luchthavens wereldwijd toenemen en groeien, is dit een wereldwijde zorg.’
Bannerfoto: tjiftjaf bij luchthaven (Herman Berkhoudt)
Banden met Leiden
Senior auteur van de publicatie Selvino de Kort is een voormalig student van de Universiteit Leiden. De Kort verdedigde zijn proefschrift ‘Pigeon pidgin’, over akoestische communicatie en evolutie van vogelgeluiden, in 2002 met hoogleraar Carel ten Cate als promotor bij het Instituut Biologie Leiden. De huidige samenwerking ontstond uit de band met IBL-onderzoeker Hans Slabbekoorn, die als adviseur diende bij het promotieonderzoek van eerste auteur Andrew Wolfenden van Manchester Metropolitan University. Daarnaast liet Slabbekoorn tweedejaars biologiestudenten van het IBL tijdens een veldcursus opnames maken in beboste gebieden rondom Schiphol die als lawaaiige replicatie diende voor het onderzoek, en Meijendel als rustig controlegebied.