‘Bied leerlingen onderzoek en ontwerpen op verschillende manieren aan’
Onderzoeken en ontwerpen zijn twee vaardigheden die steeds belangrijker worden in de vakken O&O (onderzoeken en ontwerpen) en NLT (natuur, leven en technologie). Uit onderzoek van Tessa Vossen (ICLON en Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) blijkt dat docenten en leerlingen de relevantie van onderzoeken binnen ontwerpen wel zien, maar dat dit in de lespraktijk vaak toch nog niet genoeg gebeurt. Promotie op 4 september.
Onderzoeks- en ontwerpopdrachten worden op school nog meestal apart van elkaar gegeven, terwijl deze activiteiten in de beroepspraktijk vaak aan elkaar verbonden zijn. De studies in deze dissertatie wijzen erop dat docenten en leerlingen vanuit zichzelf al enige kennis hebben over manieren waarop onderzoeken en ontwerpen verbonden kunnen zijn. Bovendien kan deze kennis in een relatief korte tijd worden verbreed of verdiept.
Maar leerlingen slaan het onderzoeksgedeelte van de ontwerpcyclus vaak over. Dit terwijl leerlingen wel de relevantie van onderzoek binnen ontwerpen kunnen benoemen èn onderzoeken belangrijker vinden om over te leren dan ontwerpen. Zowel docenten als leerlingen hebben sterk het beeld dat ontwerpen hoort te beginnen met een onderzoeksdeel. Dit kan beperkend werken voor leerlingen met andere leervoorkeuren. Daarom raadt Vossen aan om de onderzoeks- en ontwerpprocessen op meer gedifferentieerde en verschillende manieren aan te bieden aan leerlingen.
Onderzoek belangrijker
Een van de belangrijkste conclusies van het onderzoek is dat zowel docenten van de vakken O&O en NLT als leerlingen onderzoek doen belangrijker vinden om over te leren (of over les te geven) dan ontwerpen. Leerlingen die het vak O&O volgen (en dus al enige ervaring hebben opgedaan met ontwerpen) blijken ontwerpen wel leuker te vinden dan onderzoeken. Zes O&O-docenten die deelnamen aan een professionele leergemeenschap beaamden deze voorkeur van leerlingen voor ontwerpen. Daarnaast ontwikkelden de docenten samen werkvormen voor in de klas, waardoor ook hun gezamenlijke kennis zich ontwikkelde.
Juiste volgorde
Leerlingen blijken al best wat kennis hebben over de functies van onderzoeken binnen een ontwerpproces en zien hier ook de relevantie wel van in. Dit is een belangrijk resultaat, want in de lespraktijk slaan sommige leerlingen de onderzoeksstappen van de ontwerpcyclus over. Deze studie suggereert dat dit niet per se ligt aan een gebrek aan kennis of waargenomen relevantie, maar waarschijnlijk meer aan het beeld dat docenten en leerlingen hebben over ‘de juiste volgorde’ van het ontwerpproces.
Genuanceerdere didactiek
Docenten moeten vertrouwd raken met meerdere modellen voor onderzoeks- en ontwerpprocessen, zodat ze een genuanceerdere didactiek kunnen ontwikkelen. Hierdoor kunnen zij voorkomen dat zijzelf en hun leerlingen teveel vasthouden aan één ideaal model van de cyclus. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door het ontwikkelen van meer divers lesmateriaal, het organiseren van professionele leergemeenschappen voor docenten, en door docenten zelf ervaring te laten opdoen met het op verschillende manieren uitvoeren van de onderzoeks- en ontwerpcyclus.
De natuurwetenschappelijke vakken plus wiskunde in het voortgezet onderwijs worden ook wel STEM-onderwijs genoemd (STEM is de Engelse afkorting voor Science, Technology, Engineering and Mathematics).