Een zaak van leven of dood: niet-statelijke actoren en het recht op oorlogsvoering
Claire Vergerio, politicoloog aan de Universiteit Leiden, heeft een Veni-beurs in de wacht gesleept van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Dit stelt haar in staat een uitgebreide analyse te doen van de rechten en plichten van niet-statelijke actoren die zijn verwikkeld in een oorlog. Vergerio hoopt licht te werpen op een aantal hardnekkige blinde vlekken in de rechtsgeschiedenis en, wellicht, een bijdrage te leveren aan het reguleren van conflicten met niet-statelijke strijdende partijen.
Geschiedenis doet ertoe
Algemeen wordt aangenomen dat het juridische recht op oorlogsvoering uitsluitend is voorbehouden aan soevereine staten. Sinds 1648, het jaar van de Vrede van Westfalen, bezweren politici en onderzoekers dat dit monopolie heeft gezorgd voor internationale stabiliteit. Deze aanname heeft in de praktijk vergaande consequenties gehad. ‘De geschiedenis doet ertoe’, aldus Vergerio. ‘Zij bepaalt onze kijk op de wereld en beinvloedt beleidsmakers op de hele wereld. Een van de redenen waarom het ons niet lukt om oorlogen met niet-statelijke actoren te reguleren is dat wij niet begrijpen hoe dit vroeger werd gedaan.’
In tegenstelling tot de gangbare opvatting in het internationaal recht gelooft Vergerio niet dat er geen plaats is voor niet-statelijke actoren in het oorlogsrecht. Door middel van jurispraxis, het nauwgezet bestuderen van juridische teksten zoals verdragen, hoopt zij een nieuw licht te werpen op twee blinde vlekken in het rechtshistorisch onderzoek: juridische conflictregulering in het Heilige Romeinse Rijk (door wetenschappers dikwijls terzijde geschoven als een ‘vreemde casus’) en verdragen tussen Europese en niet-Europese actoren. ‘Ik wil weten wie op welk moment juridisch gezien het recht hadden op oorlogsvoering en hoe soevereiniteit werd gezien. Ook ga ik uitzoeken wanneer dit recht precies werd beperkt tot staten.’
Herbezinning op hedendaags internationaal recht
Vergerio verwacht dat zij een bijdrage zal kunnen leveren aan de verdere ontmanteling van de ‘mythe van Westfalen’. Aan de hand van een kwalitatieve en kwantitatieve analyse van een groot aantal vredesverdragen hoopt zij aan te tonen dat het recht op oorlogsvoering in de praktijk werd toegekend aan verschillende politieke entiteiten, tot ver in de moderne tijd. Dit inzicht zou kunnen leiden tot een herbezinning op het hedendaagse internationale recht. Wat Vergerio betreft is het tijd om ‘ons af te vragen of we niet-statelijke actoren niet beter kunnen opnemen in het oorlogsrecht. Om het cru uit te drukken: als het gaat om het reguleren van niet-statelijk geweld, zou het serieus nemen van de geschiedenis wel eens een zaak van leven of dood kunnen zijn.’
Veelbelovende jonge wetenschappers
Veni maakt deel uit van de NWO Vernieuwingsimpuls en is gericht op veelbelovende jonge wetenschappers. Met behulp van een Veni-beurs kunnen academici die recentelijk zijn gepromoveerd gedurende drie jaar onafhankelijk onderzoek doen en hun ideeën ontwikkelen. In de Veni-ronde van 2019 Veni waren er 1.151 gekwalificeerde inzendingen. Daarvan werden er 166 gehonoreerd met een beurs ter hoogte van maximaal 250,000 Euro.
› Profile page Claire Vergerio